Wat houdt het voltooid leven in en hoe is het om je zelfgekozen dood te plannen? Els van Wijngaarden, docent en promovendus aan de Universiteit voor Humanistiek, wilde voor haar onderzoek in de huid kruipen van mensen met een voltooid leven. ‘Mensen zijn behoorlijk vastberaden om te stoppen met leven. En tegelijkertijd bezig met een innerlijke strijd: wanneer is het juiste moment?’
Dilemma
Van Wijngaarden heeft 25 ouderen tussen 67 en 99 jaar diepgaand geïnerviewd over herinneringen, spijt, tevredenheid, tragiek en dilemma’s – over hun indringende wens om te sterven. ‘Uit de gesprekken kwam het voortdurende dilemma over het besluit naar voren. Ik sprak een mevrouw die de middelen al in huis had, maar ook actief was in de wijk voor een veiligere buurt. Ik vond het beklemmend om te merken dat mensen constant heen en weer geslingerd worden bij die innerlijke strijd wanneer ze een definitief besluit moeten nemen om een einde te maken aan het leven. En ze kunnen er niet over praten.’
Een meerderheid van de Tweede Kamer wil euthanasie bij een ‘voltooid leven’ mogelijk maken. ‘Ik vind dit een verrassende keuze’, aldus Marian Verkerk, hoogleraar Zorgethiek. ‘Als we dit gaan doen, wat heeft dat dan voor gevolgen voor de huidige euthanasiewetgeving, die al veel meer ruimte biedt dan vaak wordt gedacht?’ Lees meer>>
Doodswens
Van de inzichten uit het onderzoek van Van Wijgaarden kunnen professionals zeker iets leren. Namelijk dat het voor mensen met een voltooid leven heel belangrijk is te praten over die ambivalentie tussen leven en dood. ‘Professionals zijn bij hun cliënten vooral bezig met besluitvorming en een medische oplossing. Dus gaat men voor ouderen met een doodswens op zoek naar bijvoorbeeld een antidepressivum om de somberheid te verzachten. Maar het is juist belangrijk om te praten met mensen die klaar zijn met het leven. Over hun worsteling en over hun emoties.’
Depressief
Huisartsen en wijkverpleegkundigen moeten onderscheid maken tussen ouderen in een depressie en mensen die klaar zijn met hun leven’, zegt Van Wijngaarden. ‘Door verder door te vragen en aan te sluiten bij de taal die mensen zelf gebruiken. Als iemand zegt: “Ik ben niet depressief, maar klaar met het leven”, kun je daar op verder gaan: “wat bedoelt u, op welke manier speelt dat bij u en hoe denkt u aan het levenseinde?” Je kunt voorstellen om met iemand door te praten over voltooid leven. Er wordt te vaak een medicaal voorstel gedaan.’
Vrijwilligerswerk
‘Veel mensen gaven in de interviews aan het gevoel te hebben dat ze er niet meer toe doen’, snijdt Van Wijngaarden een ander belangrijk thema in de voltooid leven-discussie aan. ‘Er zijn veel ouderen die vrijwilligerswerk doen, maar hen worden taken uit handen genomen omdat het “te zwaar” is. “Ik word niet meer voor vol aangezien”, was een veelgehoord probleem onder de geïnterviewden. Mensen voelen zich nutteloos aan de kant geschoven als hun capaciteiten minder worden. Ze geven de moed op dat er nog “iets nuttigs” voor hen in zit. Dat is een thema waar wij als samenleving iets mee moeten doen: de manier waarop tegen ouderen wordt aangekeken.’
Dinsdag 22 november wordt het boek van Els van Wijngaarden gepresenteerd tijdens het symposium: Voltooid leven. Meer informatie>>
To cortjohns; OK, our democratic system has to control capitalists and politicians. But that's not the main issue here. That's that in a real free country people should be able to decide over their own live and the way they want to finish it. So I'm very happy that finally there is a majority in our parliament to change the law in a way that people can decide over the way they want to finish there live when they consider it as fulfilled.
Certainly, the Rutte II administration would like to continue its radical austerity cuts right into our Dutch graves. These cutbacks have motivated an untold number of seniors to think of an earlier than their actuarially averaged lifetime.
The fact that the government and pension funds are likely to save as much as €500,000 or more per individual should be made part of the public discussion.
As a humane society, we must be concerned that we are not heading down a slippery slope, where anyone who must undergo an expensive operation will be selected for this Euthanasia-Lite procedure that only should be used for the terminally ill to avoid needless pain and suffering where there is no more hope for further happy days in their lives.
We must not follow the path of 'consequential morality' but rather stick to the categorical imperative that the regulation of human life not be turned over to cost accountants as it was systematically carried out in Europe during World War II.