Succesvol samenwerken op de verschillende niveaus met steeds wisselende partners en samenstellingen vraagt om een regisseur die beschikt over een ruim scala aan kennis en vaardigheden. Een van de kritische succesfactoren van een geslaagde samenwerking is de bereidheid van alle partijen om naar hetzelfde resultaat te werken. Maar hoe zorg je ervoor als regisseur dat alle partijen zich committeren aan hetzelfde doel? Een regisseur kan het principe van ‘effectieve beïnvloeding’ gebruiken om een dergelijke samenwerking te realiseren.

Het beïnvloeden van partners lijkt soms een oncontroleerbaar proces, immers, in intermenselijke relaties is er continu sprake van enige vorm van beïnvloeden. De vraag is dan ook niet hoe je partners kunt sturen, maar hoe je partners positief en bewust kunt beïnvloeden op een manier die leidt tot het bereiken van het gewenste resultaat. Dit proces wordt ook wel effectief beïnvloeden genoemd. Het gaat daarbij niet noodzakelijk om het opleggen van of afdwingen van gewenst resultaat, maar om coöperatie; beïnvloeding zonder dat het de relatie schaadt.

De vraag ‘wat is effectief beïnvloeden?’ kan niet zonder de vraag ‘hoe kun je effectief beïnvloeden?’. Om de partners effectief te beïnvloeden is het volgens Conclusion Advies en Management noodzakelijk dat gemeenten als regisseur allereerst inzicht hebben in hun capaciteit. Onder capaciteit verstaan wij het vermogen om middelen, positie en vaardigheden te mobiliseren en te kunnen inzetten. Waarbij middelen, positie en vaardigheden als volgt zijn gedefinieerd.

1. Middelen: Over hoeveel geld, tijd, menskracht en eventueel overige middelen (wetgeving) beschikt de regisseur?

2. Positie: hoe is de onderlinge afhankelijkheid van de regisseur en de ketenpartners? Misschien nog wel belangrijker: hoe zien de ketenpartners zelf hun relatie met de regisseur en welke waarde kennen zij die toe? Op welk niveau van regie acteert u, op bestuurlijk, netwerk of op uitvoerend niveau?

3. Vaardigheden: over welke vaardigheden beschikt u als regisseur? Ziet u zichzelf meer als generaal of als een verbindingsofficier?

Pas als er duidelijkheid bestaat over de middelen, positie en vaardigheden, kan een strategie van effectieve beïnvloeding worden gevormd.

In een strategie van effectieve beïnvloeding worden middelen, positie en vaardigheden dusdanig in combinatie met elkaar ingezet, dat ze het meeste bijdragen aan het bereiken van het uiteindelijke resultaat.

Regie in de woonwijk

Bij dezen een voorbeeld uit de praktijk van een zorgverzekeraar, die een aantal jaren geleden heel bewust de rol van zorgregisseur op zich nam. In een nieuwe woonwijk wil de zorgverzekeraar een zorgvoorziening als een keten organiseren, met als doel klantgerichte zorg. Om dit te bereiken wil hij in deze nieuwe wijk een betere aansluiting tussen de zorgverleners organiseren. Ruim voor de bouw van de eerste woningen wordt een regieorgaan opgericht, waarin behalve de zorgverzekeraar als financier, de vertegenwoordigers van de belangrijkste zorgaanbieders zitting nemen: de huisartsen, twee ziekenhuizen, de thuiszorgorganisaties en de twee deelnemende gemeentes. De overige zorgaanbieders nemen aan verschillende werkgroepen deel, die de doelen verder uitwerken. De financier betaalt de projectorganisatie.

Als we de voorwaarden van effectief beïnvloeden toetsen op het voorbeeld lijken er voldoende middelen aanwezig en was de zorgverzekeraar overtuigd van zijn positie en vaardigheden om de regie te voeren.

Uiteindelijk is de gedroomde zorgketen in deze wijk er niet gekomen. Wat is er mis gegaan?

In principe had de regisseur de middelen voorhanden: financiën en menskracht. Waar het mis ging was op het terrein van veronderstelde positie en vaardigheden.

De financier ging ervan uit dat hij als financier van de zorgketen voldoende positie in het krachtenveld had om het gedrag van de andere partijen te beïnvloeden. En het belang van de voorziening voor de keten als geheel waren duidelijk. Waar hij geen rekening mee hield waren de andere belangen die voor de deelnemende partijen meespeelden en die minstens zo belangrijk waren: de twee ziekenhuizen waren in een concurrentiestrijd gewikkeld, die door hen als veel belangrijker werd gezien dan het tot stand komen van de vernieuwende zorgketen. Op het moment dat er keuzes moesten worden gemaakt, namen de ziekenhuizen beslissingen gebaseerd op het eigen belang, en niet op dat van de keten. En de betrokken gemeenten – bij uitstek spelers die vanuit hun overheidstaak denken in ketens – hielden zich door uiteenlopende gegronde redenen afzijdig van het project. In het proces was er wel voldoende aandacht geweest voor de positie van de zorgverzekeraar als regisseur, maar was deze niet gerelateerd aan de posities van de andere partijen in het krachtenveld. Financieren staat niet gelijk aan regisseren. De vraag was of de zorgverzekeraar de rol van regisseur op zich had moeten nemen of op basis van een goede analyse een andere strategie had gekozen. Daarmee was de inschatting van de regisseur van zijn positie onvolledig, waardoor de capaciteit van de regisseur om de omgeving te beïnvloeden onvolledig was, en het proces vastliep.

Binnen handbereik

Effectief regievoeren vraagt om het vermogen om effectief te kunnen beïnvloeden. Conclusion Advies en Management is van mening dat hiervoor de volgende stappen moeten worden doorlopen:

1. een analyse van uw omgeving en ketenpartners;

2. een analyse van de overige voorwaarden tot effectieve beïnvloeding: middelen en vaardigheden;

3. aan de hand van een analyse van de voorwaarden: het bepalen van een strategie van effectieve beïnvloeding;

4. het inzetten van het instrument ‘effectieve beïnvloeding’ voor het voeren van een effectieve regie.

Conclusion Advies en Management helpt u een analyse te maken. Samen met u worden middelen, positie en beschikbare vaardigheden geïnventariseerd en worden kansen en bedreigingen in kaart gebracht. Aan de hand van deze uitgangssituatie wordt samen met u een strategie ontwikkeld.

Wilt u investeren in de vaardigheden van u als regisseur? Een analyse van vaardigheden als regisseur kan worden ondersteund met kennis en vaardighedentrainingen. Een effectieve regie op strategisch, netwerk of uitvoerend niveau is binnen handbereik.

In een volgend artikel, mogelijke rollen die een regisseur kan aannemen en de grootste valkuilen van deze rollen.