In de hier besproken casus wordt zowel tegen de wijkteammedewerker als de gedragskundige een tuchtklacht ingediend. Het gaat hier dus om twee tuchtzaken met betrekking tot dezelfde casus.

Hoogbegaafd

Klagers zijn de ouders van een zoon die uitzonderlijk hoogbegaafd is. De zoon is vastgelopen in het onderwijs en volgt al een aantal jaar geen onderwijs meer omdat er geen passende plek voor hem gevonden kan worden. Er zijn verschillende jeugdhulporganisaties betrokken geweest, waaronder het wijkteam van de gemeente en een instelling op het gebied van hoogbegaafdheid.

Visieverschil

Een EMDR-traject voor behandeling van PTSS, bij de jongen ontstaan door traumatische ervaringen gerelateerd aan de schoolomgeving, wordt voortijdig afgebroken, omdat zoon en ouders dat geen passende behandeling vinden. De instelling die op hoogbegaafdheid gerichte hulp biedt, pakt de begeleiding weer op. De visie van deze instelling (en de ouders) over de in te zetten hulpverlening wordt door het gebiedsteam niet onderschreven. Uiteindelijk stopt de begeleiding door deze instelling, volgens ouders omdat de jeugdprofessional een visieverschil heeft met de hulpaanbieder. De professional bestrijdt dit: het stoppen van de hulp zou juist veroorzaakt zijn door de wijze van contractering van de gemeente.

Melding

Nu zowel de schoolgang als de zorg dreigen weg te vallen, ontstaan er grote zorgen over de ontwikkeling van de jongen. De medewerker van het lokale team doet vervolgens, mede op advies van de betrokken gedragswetenschapper, een melding bij Veilig Thuis.

Gesprek achterwege laten

De jeugdprofessionals, zowel de medewerker van het lokale team als de gedragskundige, krijgen meerdere verwijten: het verstrekken van onjuiste informatie in de melding bij Veilig Thuis, het niet volgen van de Meldcode, misbruik van de machtspositie door het doen van de melding en het delen van informatie met school zonder de vereiste toestemming.

Voeren van een gesprek

Het College acht de klacht over het niet volgen van de Meldcode in beide zaken gegrond. De derde stap van de Meldcode is het voeren van een gesprek met de betrokkene(n) over de zorgsignalen. Daarvan kan alleen worden afgezien als er direct gevaar voor de betrokken minderjarige(n) en/of de jeugdprofessional dreigt. Deze stap is in de Beroepscode voor de Jeugd- en Gezinsprofessional opgenomen onder artikel K (vermoeden kindermishandeling). Daarin wordt omschreven dat van het gesprek met de betrokkene(n) enkel kan worden afgezien als dat niet in het belang van de minderjarige is. In de Richtlijn Kindermishandeling voor Jeugdhulp en Jeugdbescherming (herziene versie 2020: onder 6.3, Stap 3: Praat met ouder(s) en jeugdigen, p.71-72) is nader uitgewerkt wat de situaties zijn waarin kan worden afgezien van een gesprek met de betrokkenen. Het gaat volgens deze richtlijn om situaties waarin de veiligheid van betrokkenen ernstig in het geding is (bijvoorbeeld bij seksueel geweld, huwelijksdwang, eergerelateerd geweld, loverboy-problematiek). Het College is van mening dat van die uitzonderingsgrond geen sprake was, en dat er dus geen reden was om het gesprek achterwege te laten.

Eindverantwoordelijk

De gedragskundige voert ten aanzien van de klachten allereerst aan dat de klachten tegen haar niet ontvankelijk moeten worden verklaard. Als gedragskundige is zij niet eindverantwoordelijk voor dit dossier, maar gaf zij slechts advies. Het college meent echter dat ook dan de beroepscode van de betreffende beroepsgroep, in dit geval die van de orthopedagogen NVO, in acht moet worden genomen. Het volgen van de stappen van de Meldcode is in de Beroepscode NVO opgenomen onder artikel 12 (wettelijke meldrechten), lid 1. Daarom wordt ook in haar zaak de klacht over het niet voeren van het gesprek, in het bijzonder het adviseren daarover, gegrond verklaard.

Machtspositie

De ouders verwijten beide professionals dat zij misbruik gemaakt zouden hebben van hun machtspositie, door een melding te doen dan wel die te ondersteunen. Veilig Thuis is een instantie voor advisering over, ondersteuning bij en het melden van (vermoedens van) huiselijk geweld en/of kindermishandeling. Kindermishandeling wordt onder artikel 1.1. van de Jeugdwet omschreven als ‘elke vorm van voor een minderjarige bedreigende of gewelddadige interactie van fysieke, psychische of seksuele aard, die de ouders of andere personen ten opzichte van wie de minderjarige in een relatie van afhankelijkheid of van onvrijheid staat, actief of passief opdringen, waardoor ernstige schade wordt berokkend of dreigt te worden berokkend aan de minderjarige in de vorm van fysiek of psychisch letsel’.

Onnavolgbaar

Het College van Toezicht van SKJ stelt vast dat er over de ontwikkeling van de zoon zorgen bestonden, mede vanwege de gestelde diagnoses en het gebrek aan passend onderwijs. Tussen het lokale team en de ouders is een visieverschil ontstaan over de vraag welke hulp passend was en voldoende aansloot bij de hulpvraag van de zoon. Er is echter niet gebleken dat er vermoedens waren van huiselijk geweld of kindermishandeling, waardoor het College het onnavolgbaar acht dat een Veilig Thuis-melding gedaan is. De klacht over zowel de wijze als de reden van de melding treffen bij beide jeugdprofessionals doel en worden gegrond verklaard.

Gynaecoloog

Rondom de Meldcode gaan wel vaker dingen mis. Niet alleen bij jeugdprofessionals, maar ook bij andere zorgprofessionals, zoals artsen. In de week dat ik dit schrijf staat er in Medisch Contact een artikel over een tuchtzaak tegen een gynaecoloog. Ook zij wordt het niet eens met haar patiënte over wat zou moeten gebeuren aan verantwoorde zorg voor het ongeboren kind. De gynaecoloog schrijft de patiënte dan – bij wijze van stap 3: signalen bespreken met cliënten – nog wel een aangetekende brief met haar zorgen en het voornemen om te melden, maar vergeet vervolgens om de zorgsignalen eerst te bespreken met collega’s. Wanneer blijkt dat de melding bij Veilig Thuis voorbarig is gedaan (de zorgen zijn niet gegrond gebleken), neemt de gynaecoloog passende stappen en laat de melding en alle informatie verwijderen. Het Tuchtcollege verwijt haar niettemin dat zij cruciale stappen en mogelijkheden links heeft laten liggen.

Geen keuzemenu

Het inzetten van de Meldcode is een wettelijke en beroepsethische plicht. Maar in de basis is de Meldcode – en dat is een groot goed – een meldrecht, en geen –plicht. De beschreven zaken wekken de indruk dat de Meldcode inmiddels voldoende op het netvlies van deze professionals staat, maar dat die, om het voorzichtig uit te drukken, nogal losjes met de stappen zijn omgegaan. Al dan niet melden blijft uiteindelijk een afweging van professionals, maar het is nadrukkelijk geen keuzemenu waarin een paar stappen kunnen worden gevolgd en de rest naar eigen goeddunken achterwege gelaten kan worden. Het bespreken van de signalen van kindermishandeling met cliënten of wettelijke vertegenwoordigers is geen stap die je mag overslaan, hoe moeilijk die stap in de praktijk soms ook is. Beroepsverenigingen hebben zich er met succes hard voor gemaakt dat de uiteindelijke afweging om te melden bij de professional blijft. Om die afweging ook in de toekomst autonoom en in lijn met professionele standaarden te mogen blijven maken, kan professionals niet genoeg op het hart worden gedrukt dat ze de Meldcode (blijven) uitvoeren zoals voorgeschreven.

Zaken nalezen?

• Medewerker Wijkteam, berisping zonder openbaarmaking: SKJ 20.054Ta
• Gedragskundige, berisping zonder openbaarmaking: SKJ 20.157Ta
• Gynaecoloog: Berisping ECLI:NL:TGZRAMS: 2020:83, bekrachtigd in beroep ECLI:NL:TGZCTG:2021:143

In de documentaire ‘Geen chemo voor Felix’ is een visieverschil (of conflict) over ‘goede’ zorg de aanleiding voor een melding bij Veilig Thuis. Zembla, 13 mei 2021, terugkijken kan via de website van BNN VARA.

Deze aflebering is geschreven door maatschappelijk werker en ethicus Jurja Steenmeijer. Ze werkt onder andere voor de BPSW.