Angelique komt midden in de nacht, na een melding van de politie, met haar twee kindjes binnen bij Moviera vrouwenopvang. De kinderen hebben hun pyjamaatjes aan en zijn op blote voeten, Angelique is halsoverkop gevlucht uit huis. ‘Ik nodig haar uit in de gespreksruimte en vraag haar gegevens, maar ik zie dat ze me niet hoort’, zegt hulpverlener Rahel Oehrli. Angelique krijgt met haar twee dochters van twee en vier jaar een kamer in de vrouwenopvang.

Nog meer problemen

De volgende dag gaat Oehrli aan de slag om kleding en de eerste benodigdheden, zoals een tandenborstel en een kinderwagen, te regelen. Na een paar dagen gaan de hulpverleners met Angelique aan de slag om haar financiële situatie op orde te krijgen. En dan lopen hulpverleners en cliënten op tegen nog meer problemen.

Grip op geld

Twee jaar geleden heeft de Nationale Ombudsman een rapport opgesteld over de erbarmelijke financiële problemen van vrouwen in de opvang: Vrouwen in de knel. Hierop zijn 4 organisaties in de vrouwenopvang het project Grip op Geld gestart, met als doel vrouwen in de opvang beter te ondersteunen met hun financiële problemen. Het uitgangspunt is om orde en overzicht te scheppen in de financiële positie van vrouwen in de opvang, meer kennis over te dragen aan deze vrouwen over financiën, toeleiding naar werk of uitkering en inzicht te geven in hoe je om gaat met je geld.

Hindernissen

Tijdens een bijeenkomst bij crisisopvang Moviera , samen georganiseerd met kennisinstituut Movisie, zijn verschillende maatschappelijke organisaties bijeen om de financiële hindernissen en mogelijkheden te bespreken waar vrouwen tegenaan lopen als ze, meestal in crisis, in de vrouwenopvang terecht komen. Deze vrouwen hebben meestal jonge kinderen en spreken vaak geen Nederlands. Uit onderzoek blijkt dat 80 tot 95 procent van de cliënten in de vrouwenopvang schulden heeft. Bovendien komen vrouwen meestal in de opvang zonder dat ze iets mee hebben kunnen nemen uit huis. Vaak hebben ze tijd nodig om het gebeurde psychisch te verwerken en tot rust te komen. Tegelijkertijd moet er, liefst vanaf dag één, een begin gemaakt worden om financiële en administratieve zaken te regelen.

Het draait om participatie

Tijdens de bijeenkomst vertelt Ivonne Fong Pien Joe van Perspektief maatschappelijke opvang, over hun project om vrouwen in de opvang te ondersteunen in zelfstandigheid en financiën. Het draait om participatie, vrouwen krijgen in een vroeg stadium in de opvang een leer/werkplek aangeboden. ‘Uitgangspunt is dat de vrouwen via een activeringsprogramma iets doen met hun talent. Dat kan betaald werk of vrijwilligerswerk zijn. Daarnaast krijgen de vrouwen onder meer training in omgaan met geld en yoga, om de kracht in hun lijf te herstellen.’ Bij Arosa, maatschappelijke opvang, loopt een project om vrouwen in de opvang direct na binnenkomst bekend te maken met de basiskennis voor financiële zelfstandigheid. Er wordt gekeken naar de financiële positie van de vrouwen, wat direct aangepakt moet worden en vrouwen krijgen een training financiële kennis, bijvoorbeeld over hoe je brieven van instanties leest.

Contact met partner herstellen

Niet onbelangrijk voor de stabilisering van de financiële positie van vrouwen in de opvang is ook het betrekken van de partner in het zoeken naar oplossingen. Blijf Groep, die hulpverlening biedt bij huiselijk geweld, is in het kader van het project Grip op Geld bezig met een aanpak om het contact met de – gewelddadige – partner te herstellen ‘als de situatie veilig genoeg is’. Naomi de Jong van Blijf Groep: ‘Natuurlijk is het heel lastig dat contact te leggen. Vrouwen komen met een trauma bij ons binnen. Vaak kunnen financiële regelingen pas formeel worden gemaakt als partners officieel gescheiden zijn. En dan zijn er nog de kinderen, die in de meeste gevallen het contact met de vader niet kunnen verliezen.’ Het herstel van die contacten is niet gemakkelijk, zo blijkt uit het project van Blijf Groep. Van de twintig casussen die afgelopen tijd zijn behandeld, zegt De Jong, is met vier partners daadwerkelijk contact gelegd en zijn er met slechts twee partners gezamenlijk afspraken gemaakt.

Klantreis

De genodigden van de bijeenkomst werden vervolgens meegenomen op een klantreis van een oud-cliënt waarbij duidelijk werd dat de cliënt, ondanks de stress, steeds weer keuzes moet maken die financiële consequenties hebben, zoals scheiding aanvragen, verhuizen naar een andere woning. Tijdens de reis werd ook duidelijk gemaakt waar een hulpverlener tegenaan loopt bij de begeleiding: rekening houden met het trauma van de cliënt, aandringen op hulp van gemeentelijke instanties en volharden als er knelpunten optreden in het verkrijgen van het recht op kinderbijslag.

Eerste stap

De conclusie tijdens de bijeenkomst bij Moviera was dat het trauma van cliënten van de vrouwenopvang zodanig groot is dat zij niet in staat zijn om de regie te pakken als zij in de opvang belanden. Daarom is het noodzakelijk dat instanties ruimte geven in de regels om vrouwen in de opvang te helpen om hun financiële situatie op orde te brengen. Een fatsoenlijke financiële basis is de eerste stap naar een zelfstandig leven. De vrouwen bouwen snel enorme betalingsachterstanden en schulden op omdat er niet zo snel iets geregeld kan worden. Ze hebben meestal al meerdere problemen die ook aandacht behoeven. Belangrijk is daarom dat hulpverleners en instanties in een vroeg stadium gezamenlijk naar financiële (tussen)oplossingen kunnen toe werken. Hanneke Bakker, directeur-bestuurder bij Blijf Groep: ‘Vrouwen in de opvang hebben te maken met heel veel stress en vaak is er ook sprake van een trauma. De stappen die we met hen kunnen maken zijn vaak heel klein. Financiële redzaamheid komt er eigenlijk op neer dat je weet waar je hulp kunt vragen.’