Hij herinnert zich nog goed een man die negen jaar niet naar de kapper was geweest. ‘Hij had in Thailand in de gevangenis gezeten na een poging tot drugssmokkel’, vertelt straatkapper Sjoerd de Vries. ‘Daar was zijn hoofd hardhandig kaal geschoren, een traumatische ervaring. Hij was allang weer terug in Nederland maar durfde niet meer naar de kapper. Pas toen hij mij bezig had gezien, vroeg hij of ik hem wilde knippen. Heel bijzonder dat hij het mij toevertrouwde om zijn lange haar af te knippen. Erna voelde hij zich een stuk beter. Een nieuw kapsel voelt goed en fris, zeker als je al jaren niet geknipt bent.’

Gratis knipbeurt

Als straatkapper in Rotterdam staat Sjoerd open voor iedereen die niet naar de reguliere kapper kan. Eenzame of verwaarloosde mensen, daklozen, mensen die van een minimum moeten rondkomen, mensen met psychische problemen of wie bang is voor de kapper.

‘We leven in een maatschappij waarbij ons uiterlijk invloed heeft op de manier waarop mensen met elkaar omgaan. Als je er onverzorgd uitziet, lopen mensen met een boog om je heen. Door een gratis knipbeurt willen we mensen dichter bij normaal contact met de maatschappij brengen. Dat creëert kansen.’

Schaamte

Sjoerd knipt mannen, vrouwen en kinderen. Klanten worden naar Sjoerd doorverwezen door sociaal werkers en door onder andere het Leger des Heils, de daklozenopvang en de Voedselbank. ‘Die organisaties doen de voorcontrole en delen de bon uit waarmee mensen bij ons terechtkunnen. Het bezoek is gratis, klanten krijgen er zelfs een kopje koffie of thee bij. Sommige mensen moeten best een drempel over om naar ons toe te komen, ook door schaamte. Maar als ze eenmaal een keer geweest zijn, vinden ze het zo leuk dat ze vaak snel weer terugkomen.’

Door de samenwerking met de organisaties ontstaan vaak mooie dingen. ‘Zo konden we regelen dat we een man, die jarenlang in een tent sliep, een nieuw kapsel gaven op de dag dat hij de sleutel van zijn eigen huis kreeg.’

Straatbarbier

Jarenlang werkte Sjoerd als ggz-begeleider in de daklozenopvang, psychiatrie, verslavingszorg en jeugdzorg. Tot hij een foto zag van een straatbarbier in Canada en dacht: dat wil ik ook, op die manier kun je mensen wat eigenwaarde teruggeven. Knippen kon hij nog niet, dus deed hij kapperscursussen. Naast zijn baan ging hij vanaf 2017 vrijwillig aan de slag als straatbarbier. Hij raakte in gesprek met Stichting Humanitas die de vraag stelde of Sjoerd ook voor locaties van Humanitas wilde knippen. ‘Daar had ik geen tijd voor, en dat vond ik heel erg. Ik besloot er tijd voor te gaan maken en ging bij Humanitas in vaste dienst als kapper.’

Sinds mei is hij fulltime aan de slag op zijn vaste werkplek in een verzorgingshuis van Humanitas. Samen met een vaste collega en wat vrijwillige kappers die ieder een dagdeel bij de straatkapper werken. De straatkapper wordt gefinancierd door een Rotterdamse netwerk van bedrijven en ondernemers met een maatschappelijk betrokken hart.

Goed gevoel

Om contact met een klant te leggen, vraagt Sjoerd eerst hoe iemand bij hem terechtkomt. Daarna gaat het gesprek meestal vanzelf. ‘Ik voel vaak wel aan of er iets speelt en daar kan ik goed op inspelen. Dat leerde ik tijdens mijn werk in de ggz. Mensen willen vooral gehoord worden als ze hun problemen bespreken. Dat lucht op. Komt er wel meer uit voort – kan ik iemand doorverwijzen of een tip geven – dan is dat mooi maar het hoeft niet. Ik hoef geen begeleidingsgesprek aan te gaan met een bepaald doel. Mensen mogen bespreken wat ze willen. Ik hoef alleen maar te zorgen dat iemand met een fris kapsel en een goed gevoel weer naar buiten gaat. Hoef niet met dé oplossing te komen.’

Vrijblijvend

Dat Sjoerd tijdens het gesprek iets aan het doen is, maakt het praten makkelijker. ‘Doordat je niet tegenover elkaar zit, geeft het niet als het gesprek even stilvalt. En het gesprek is meer bijzaak. Dat maakt de situatie laagdrempeliger en vrijblijvender.’ Kennis van de ggz en het sociale domein is niet verplicht maar wel handig. ‘Er zitten toch mensen met psychische problematiek in je stoel, en dat kan soms escaleren. Dan is het fijn als je weet hoe je de-escalerend kunt werken.’

Kappersbus

Sjoerd heeft het ontzettend naar zijn zin. ‘Straatkapper zijn was mijn eigen project dat ik altijd als vrijwilliger naast mijn werk moest doen. Het frustreerde me dat ik er niet alle tijd in kon stoppen die het verdiende. Nu kan dat.’ Hij hoopt dat social workers hun cliënten naar hem doorverwijzen. ‘Heb je een cliënt in de omgeving van Rotterdam die in aanmerking komt voor de straatkapper, stuur diegene naar ons door.’

Het team zoekt nog een tweede vaste plek in Rotterdam en wil een mobiele kappersbus laten rijden met twee werkplekken. ‘Dan kunnen we ook mensen knippen tijdens evenementen, uitdeelmomenten van de Voedselbank en bij opvanglocaties van andere organisaties. Als Rotterdam verzadigd is, willen we verder gaan kijken. Daar zullen nog wel wat jaren overheen gaan, maar ik hoop van harte dat het gaat lukken. Zo’n project als dit is landelijk nodig.’