‘Oh, maar nu kun je nooit meer een normale baan krijgen, iedereen weet nu over jouw bipolaire stoornis’, kreeg Maaike van der Werff onlangs nog te horen toen ze vertelde over haar werk als ervaringsdeskundige. Van der Werff werkt bij de Herstelacademie van GGZ Noord Holland Noord en helpt lotgenoten of, zoals ze zelf zeggen, bondgenoten. ‘We kijken bij de Herstelacademie voorbij labels en etiketjes, het zijn allemaal mensen in herstel. En of je kampt met verslaving of psychische kwetsbaarheid, je doorloopt toch dezelfde stappen.’
Zwaar gevecht
Stigma en schaamte zijn vaak terugkerende onderwerpen in de groepen. ‘Het loopt als een rode draad door ons werk’, zegt haar collega Marieke Noort, senior ervaringsdeskundige en verslaving counselor. Ze weet uit ervaring hoe zwaar het gevecht tegen drank en drugs is. Ze kent de schaamte, de valkuilen, de reis langs hulpverlening. Inmiddels – alweer jaren clean – zet ze zich dagelijks in om mensen te helpen bij hun herstel. Het is een dubbel stigma, zegt Noort. Het stigma over het verleden én over het werk van ervaringsdeskundigen. In lang niet alle organisaties krijgen ervaringsdeskundigen genoeg erkenning of worden ze op hun waarde geschat. Van der Werff: ‘Het wordt toch vaak gezien als vrijwilligerswerk, niet als een professionele baan.’
Vooroordelen over ervaringsdeskundigen
Volgens Noort hangen er nog een hoop vooroordelen rondom het werk van een ervaringsdeskundige. Dat heeft volgens haar deels te maken met ‘de hype’. ‘Ervaringsdeskundigheid is populair en ervaringsdeskundigen worden door allerlei organisaties omarmd. Dat is mooi, maar in het verleden werden er nog wel eens ervaringsdeskundigen naar voren geschoven die zelf nog in hun herstelproces zaten. Inmiddels zien we gelukkig steeds meer professioneel opgeleide ervaringsdeskundigen.’
Terughoudendheid
En andere reden voor het vooroordeel over de inzet van ervaringsdeskundige, is dat veel hulpverleners zelf terughoudend zijn met het delen van eigen ervaringen. ‘Terwijl ik vaak hulpverleners tegenkom, die zelf óók over ervaringskennis beschikken’, zegt Noort. ‘Ze hebben zelf veel gemaakt, of hebben mensen in de omgeving met een psychische kwetsbaarheid. Daarom zijn ze soms dit werk ook gaan doen. Maar vroeger werd het als onprofessioneel gezien om deze ervaringen met cliënten te delen.’ Er is wel sprake van een kanteling: de relatie, de verbinding tussen cliënt en professional die de laatste jaren steeds meer in de spotlight komen staan.
Verbinding
Maaike van der Werff ziet ook dagelijks hoe ze – door haar ervaringen – verbinding kan maken met cliënten. ‘Dat is toch zo belangrijk. Zij merken dat ik weet waar ze het over hebben. En dat praat makkelijker.’ Ook het feit dat zij – ondanks alle nare ervaringen uit het verleden – nu voor de groep staan, is een belangrijk signaal, vult Marieke aan. ‘Jij bent ook van ver gekomen, hoor ik wel eens en dat geeft cliënten zelf ook hoop.’ Door ervaringsdeskundigen in een organisatie in te zetten en het belang van ervaringskennis te erkennen, wordt gelijktijdig gewerkt aan destigmatisering. ‘Stigma’s, vooroordelen zijn nu eenmaal hardnekkig, het blijft hard werken.’
Marieke Noort is sinds 2018 werkzaam als ervaringsdeskundige en vanaf 2019 als senior ervaringsdeskundige. Na haar laatste terugval in 2015 besloot zij dat het roer definitief om moest. Zij heeft zich laten omscholen tot verslavingscounselor en is uiteindelijk bij GGZ-NHN in dienst getreden, waar zij het vak van ervaringsdeskundige mocht leren. Haar missie is het bestrijden van stigma op psychische kwetsbaarheid en dan met name verslaving. Zij wil de bezoeker meegeven dat het iedereen kan overkomen en dat er een mens schuilt achter elke diagnose.
Maaike van der Werff is van oorsprong tekstschrijver en communicatieprofessional. Vier jaar geleden moest zij haar werk noodgedwongen door onder andere haar kwetsbaarheid loslaten. Toen kwam ervaringsdeskundigheid op haar pad. Na een één-jarige opleiding tot ervaringsdeskundige, vond ze werk bij GGZ Noord-Holland Noord. Hier werkt zij nu ruim twee jaar en ruim een jaar als senior ervaringsdeskundige.
