Afgelopen jaar hebben de RINO Groep, Stichting Storm Rehabilitatie en Stichting Liberman Modules hun krachten gebundeld in het Centrum Opleidingen Langdurige & Complexe Zorg, een nieuw onderdeeel van de RINO Groep. Dit gespecialiseerde centrum beoogt de deskundigheid van professionals in de langdurige en complexe zorg te vergroten.
Systematisch Rehabilitatiegericht Handelen (SRH) is een methodiek die professionals in de zorgsector in staat stelt cliënten te ondersteunen bij het realiseren van hun levenswensen. Dirk den Hollander staat met Jean Pierre Wilken aan de wieg van het rehabilitatiegericht werken, waarover zij samen enkele boeken schreven en waarmee Den Hollander inmiddels twintig jaar ervaring heeft. Van origine is Den Hollander verpleegkundige en sociaal pedagoog, sinds een jaar hoofdopleider bij de RINO Groep. Door de opleidingen, trainingen, cursussen, workshops, congressen en studiedagen van dit opleidingsinstituut verkrijgen professionele hulpverleners de nieuwste inzichten, kennis van methodieken en training in wetenschappelijk bewezen interventies. De basisopleiding SRH bestaat uit drie dagen en vier coachingsbijeenkomsten. De coaches werken in de instellingen en zijn opgeleid door de RINO Groep. De coaches ondersteunen dus hun eigen collega’s. Den Hollander: ‘Daarna begint pas het echte werk, vanwege de fundamenteel andere manier van kijken.’
Donkere kast
Den Hollander zet rehabilitatie tegenover het medische model, dat nog altijd overheerst – niet alleen in de praktijk, ook bij de MBO- en HBO-opleidingen. ‘In dit model bereiden hulpverleners cliënten vaak voor op een leven met zo weinig mogelijk prikkels. Het leven in een donkere kast. Hulpverleners gaan daarbij dus uit van de beperkingen van de cliënten. Rehabilitatie daarentegen houdt wel rekening met de psychische beperkingen maar biedt anderzijds mogelijkheden om talenten te gebruiken en mogelijkheden te ontwikkelen.’ Rehabilitatie is een vorm van professionele hulpverlening die erop is gericht om cliënten te ondersteunen bij hun aanpassings- en herstelproces.
Het is een manier van werken waarin de potenties van cliënten centraal staan in plaats van hun beperkingen. Den Hollander: ‘Dus je ondersteunt ze bij het realiseren van hun levenswensen op het gebied van wonen, werken, recre-eren enzovoort. Met andere woorden: je leert cliënten een gewoon leven te leiden.’ Alles is erop gericht dat cliënten hun sociale rollen kunnen vervullen en kunnen participeren in de maatschappij.
Naar de resultaten van rehabilitatiegericht werken is nog niet veel wetenschappelijk onderzoek gedaan. De opgedane ervaringen wijzen erop dat de methodiek een positieve invloed heeft op het welbevinden van cliënten. Ze gaan vaker aan het werk, gaan meer studeren, enzovoort. Den Hollander: ‘Ze zijn dus beter in staat hun levensdoelen te bereiken.’
Werkwijze
De cursussen en trainingen van het Centrum Opleidingen Langdurige & Complexe Zorg zijn geen doel op zich. Het doel is een instelling te helpen haar werkwijze aan te passen. ‘Daarom bieden wij ook advies en hulp bij implementatie. Want het vergt nogal wat van een instelling, het gaat om een fundamentele verandering’, zegt Den Hollander. ‘Als een organisatie rehabilitatie serieus neemt, ben je bezig met organisatieadvies, want meestal vereist overstappen een grondige heroriëntatie.
Een instelling moet anders, beter naar cliënten luisteren. Hun wensen als uitgangspunten nemen. Dus anders overleggen, de behandelbesprekingen anders inrichten, de observaties en rapportages aanpassen.’ Zelfs als het goed gebeurt, en een organisatie pakt rehabilitatiegericht werken serieus op, dan duurt het nog een paar jaar voordat de hele instelling zich deze methodiek eigen heeft gemaakt. ‘Het is een kwestie van volharding’, zegt Den Hollander. Van doorslaggevend belang is de vraag of de praktijk verandert. ‘We zien regelmatig dat een instelling iemand naar cursus stuurt, het jaar daarop een ander. Dan werkt het niet. Dan gaat het te druppelsgewijs, terwijl je rehabilitatiegericht werken organisatiebreed moet aanpakken en moet borgen. Daarin kunnen wij ook voorzien.’
De opleidingsactiviteiten worden vooral bezocht door begeleiders, verpleegkundigen, behandelaars, maar soms ook door managers. In Nederland is het concept rehabilitatie wel helemaal doorgebroken, maar het medische model blijkt taai. ‘De opleidingen en de praktijk blijven dat model aanhangen’, meent Den Hollander. ‘We moeten de mensen die hier komen dus echt omturnen.’ Zijn wens is dat rehabilitatiegericht werken een vaste plek krijgt op de basisopleidingen. ‘Dan zouden we al een heel stuk verder zijn. Nu komt het meestal een beetje ter sprake, en op sommige opleidingen helemaal niet.’
Dit artikel staat in de opleidingenspecial van mei 2009
Bron: Foto: Rino Groep
