‘Het zijn vaak pioniers, die buiten de gebaande paden treden’ zegt Oka Storms, over de interventie-professionals. Storms is onderzoeker en projectleider Sociale Veiligheid bij Movisie. Voor het onderzoek liep ze een aantal dagdelen mee met twee interventie-professionals in Laren en Huizen. Collega-onderzoekers deden hetzelfde in Dronten, Heerenveen, Nijmegen en Utrecht. Met deze vorm van participerend onderzoek, shadowing, wilden ze onder andere antwoord vinden op de vragen: wat doen interventie-professionals, in welke context werken zij en (waarom) hebben ze succes?

Wat is een interventie-professional?

‘Wat deze professional is en doet, wordt overal anders ingevuld. Zo ging het in Dronten om een interventiebegeleider/PGA-expert (Persoonsgerichte Aanpak), in Heerenveen en Nijmegen om wijk-GGD-ers en in Utrecht om een reclasseringsmedewerker. Zelf liep ik mee met twee zzp’ers die inmiddels samen de stichting Reindert vormden. En soms is er ook een heel interventieteam.’

Maar wat doet of kenmerkt een interventie-professional?

‘Hij of zij werkt op het snijvlak van zorg, welzijn en veiligheid en wordt ingezet als de reguliere hulpverlening niet op gang komt of is vastgelopen. Soms gaat het om mensen bij wie al tig hulpverleners over de vloer zijn gekomen, soms om mensen die zorg buiten de deur houden of bij wie nog geen enkele hulpverlener is betrokken. Maar vrijwel altijd gaat het om multiproblematiek, bijvoorbeeld een combinatie van crimineel gedrag, huiselijk geweld, psychiatrische problematiek, overlast, vervuiling enzovoort. Vaak zijn het mensen die de veiligheid van anderen of zichzelf in gevaar brengen. Naar schatting betreft dit een half procent van het aantal inwoners in een gemeente. landelijk zo’n 85.000 mensen.’

En wat kan of doet een interventie-professional wat de reguliere hulpverlening niet kan of doet?

‘Het gaat vaak om mensen die om allerlei redenen teleurgesteld zijn in de hulpverlening en weinig vertrouwen meer hebben in instanties. Als hulpverlener kom je dan lastig binnen. Het eerste wat een interventie-professional doet, is contact leggen en vertrouwen (her)winnen. Dat vraagt veel geduld – en die tijd hebben reguliere hulpverleners vaak niet, of die relatie is bijvoorbeeld al verstoord geraakt.’

Is het alleen een kwestie van geduld en tijd?

‘Nee zeker niet. Wat de interventie-professionals met wie ik heb meegelopen, heel goed deden was: luisteren. Echt contact maken, van mens tot mens. Niet pushen of gelijk problemen oplossen, maar de tijd nemen om iemand echt te leren kennen en te kijken: wat wil iemand nou eigenlijk? Zonder oordeel ­­– ook dat is heel belangrijk. We noemen dat responsiviteit: het vermogen om in te schatten wat voor een ander echt belangrijk is en daarop in te spelen.’

Als het goed is, zijn dit toch competenties die elke hulpverlener heeft?

‘Misschien wel, maar deze mensen hebben dat echt tot kunst verheven. En, heel belangrijk: interventie-professionals krijgen daar vaak ook de ruimte en de tijd voor. Dat is een voorwaarde – dat zeiden ze ook. Juist omdat het om zulke complexe cases gaat waarbij óf nog geen hulpverlening is geweest, óf de hulpverlening is vastgelopen, krijgen de interventie-professionals het commitment en de back-up van bijvoorbeeld burgemeesters, wethouders en beleidsmakers en vrij budget om te doen wat nodig is. Daarom kunnen ze vaak om de bureaucratie of om de regels heen en kunnen ze dus snel handelen.’

En dan, als het contact is gelegd en er enig vertrouwen is? Hoe gaat het dan verder?

‘Meestal doen ze dan een stapje terug en dragen ze het (weer) over aan de reguliere hulpverlening. De meeste interventie-professionals zien zichzelf niet als hulpverleners, maar meer als “de poort naar hulpverlening”. De een noemde zich vooral doorverwijzer, een ander vooral vertrouwenspersoon. Weer een ander zag zichzelf vooral als regisseur: eerst op de voorgrond en later op de achtergrond.’

Zijn de interventie-professionals succesvol?

‘Ja. Niet overal zijn cijfers beschikbaar, bijvoorbeeld over het aantal mensen dat (blijvend) geholpen is, of de kosten die daardoor zijn bespaard, maar wat er aan cijfers ligt, en ook op basis van dit verkennende onderzoek, hebben wij zeker de indruk dat ze echt doorbraken en duurzame oplossingen weten te bewerkstelligen bij complexe cases die totaal waren vastgelopen. Maar wat een succes is, verschilt natuurlijk ook per situatie, Soms lukt het de boel te stabiliseren, of de overlast vermindert, of iemand accepteert weer hulp. Een van de interventie-professionals die ik volgde, zei: “Ik heb 850 dossiers behandeld en ik heb nog nooit meegemaakt dat ik niet binnenkwam.” Ook dat kan je als succes zien: hun belangrijkst doel is immers: contact leggen en het vertrouwen herstellen.’

Tijd, ruimte, bestuurlijk commitment, een vrij budget… Zijn er nog meer succesfactoren?

‘Wat ik heel opvallend vond, in elk geval voor de twee interventie-professionals die ik heb gevolgd: ze waren vooral buiten en knoopten overal een praatje aan. Zo worden ze een vertrouwd gezicht en werken ze aan hun netwerk – en horen ze wat speelt. Dat outreachend werken en samenwerken met sleutelfiguren in de wijk, en ook met familie en buren, is heel kenmerkend voor de werkwijze en ook een belangrijke succesfactor. Ook is er veel samenwerking en overleg met andere professionals in het zorg- welzijn- én veiligheidsdomein. Daardoor kunnen ze snel schakelen met de juiste mensen.’

Heeft elke gemeente een interventie-professional?

‘Dat durf ik niet te zeggen, ze heten ook niet overal zo. Maar ik denk wel dat op heel veel plekken oplossingen worden gezocht voor mensen die vastlopen in het systeem en niet meer goed bereikbaar zijn voor de reguliere hulpverlening. Interventie-professionals zijn daar een antwoord op.’

Zou elke gemeente interventie-professionals moeten hebben?

‘Op basis van dit onderzoek concluderen wij dat de werkwijze van de interventie-professional een voorbeeld is dat navolging verdient.’

Hier vind je het onderzoek “De menselijke maat”>>