Nieuwe psychoactieve stoffen (NPS), beter bekend onder de noemer ‘designer drugs’ zijn recreatief gebruikte drugs die sinds begin 21ste eeuw op de markt te vinden zijn. Doordat amfetamine (speed) en MDMA (actieve stof XTC) populairder werden, wetgeving voor deze stoffen werd aangescherpt, kwam er vraag naar deze nieuwe drugs. Drugsproducenten gingen opzoek naar stoffen die ongeveer hetzelfde effect hebben als speed en MDMA, maar gemaakt zijn van goedkopere grondstoffen die de nieuwe wet- en regelgeving omzeilen. Momenteel zijn er bijna negenhonderd designer drugs op de markt. De meeste ervan zijn niet opgenomen in de opiumlijst, omdat de giftigheid ervan nog onvoldoende of niet is onderzocht.
Gevaarlijk en onzeker
‘Dat ze legaal zijn, zegt niks over hoe giftig ze zijn’, waarschuwt onderzoeker Anne Zwartsen. Zij deed afgelopen vier jaar onderzoek naar de directe effecten van designers drugs op de hersenen en het hart. Eind januari promoveerde ze op het onderwerp aan de Universiteit Utrecht. ‘Er zijn grote verschillen tussen de designer drugs, de effecten die ze kunnen veroorzaken en de concentraties die nodig zijn om die effecten te krijgen. Al die onzekerheden, en de verschillende reacties van mensen op drugs, maken het erg gevaarlijke giftige stoffen.’
Hersenbloeding
Een van de bekendste is 4-FA (4-fluorampfetamine). Deze is onder drugsgebruikers bekend als ‘MDMA light’. MDMA, ook wel Molly, is de stof die vaak in XTC zit die ervoor zorgt dat de gebruiker zich heel blij voelt. Bij MDMA komen de meeste mensen een beetje ‘in hun eigen wereld’ terecht. De drug werkt op je serotonine-huishouding, een blijheidshormoon. Na gebruik van MDMA krijgen mensen vaak een emotionele dip. Bij 4-FA zou de dip minder zijn. Onderzoeker Zwarten: ‘Dat klinkt vrij ideaal, maar toen bleken mensen spontane hersenbloedingen en hartstilstanden te krijgen van die drug.’ 4-FA is inmiddels opgenomen in de opiumlijst en dus illegaal.
Flakka
De drugs zijn onder te verdelen in stimulerende, verdovende en waarneming veranderende (psychedelische) drugs. ‘Cathinones’ zijn stimulerende drugs die voor euforie, alertheid en een verhoogde zintuigelijke gevoeligheid zorgen. In Nederland zijn dit, naast de typische stimulanten als cocaïne en amfetamine, de meest gebruikte drugs. De bekendste en meest gebruikte desinger cathinones zijn mefedrone, methylone, 3-MMC, MDPV, Alpha-PVP (ook bekend onder de naam ‘Flakka’).
2C-B
Psychedelische drugs hebben als effect dat visuele en sensitieve prikkels sterker worden, tijdsbesef veranderd en de gebruiker zich euforisch voelt. Sommigen zorgen voor een out-of-body-ervaring. De meest gebruikte hallucinerende drugs zijn amfetamine-achtige drugs met een meer hallucinerende werking zoals 2C-B en 25I-NBOMe (in kort aangeduid met 25I). Andere voorbeelden van hallucinogene drugs zijn de tryptamine 5-MeO-AMT en de arylcyclohexylamine 3-MeO-PCP.
Gezondheidsrisico’s
Designer drugs worden vooral gebruikt op feestjes en festivals. Met name op technofestivals zijn de euforische en stimulerende drugs populair. De hallucinerende drugs worden vaak thuis of in een andere rustige omgeving gebruikt. De meeste bezoekers van techno feesten zijn hoger opgeleid en hebben een gezonde levensstijl, met uitzondering van het weekend. ‘Dat zegt echter weinig over de gezondheidsrisico’s die deze mensen lopen met deze drugs’, zegt Zwartsen. ‘De negatieve effecten hebben geen boodschap aan lichamelijke gezondheid. Ook deze mensen kunnen oververhit raken, psychotisch worden, in een coma raken of overlijden.’
Verslavend
Over zowel de verslavende werking van de designer drugs, de lange termijn effecten en de gevolgen van gebruik in combinatie met met alcohol of andere drugs nog weinig bekend. Op dit moment is er vooral onderzoek gedaan naar hoe de drugs werken in het lichaam en in de hersenen en welke effecten het direct heeft op de gebruiker. Zwartsen: ‘Financiering voor onderzoek naar illegale drugs is lastig. Hopelijk komt er wel meer onderzoek naar.’
