Nog voordat het gesprek met Arie Treffers op gang komt,

is hij zijn spreekkamer al uit gesneld om een kopie te maken van een artikel dat

de vorige dag in het Financieele Dagblad heeft gestaan. ‘Redding Utrechtse

thuiszorg voorlopig mislukt’ kopt de krant. Het artikel gaat niet alleen in op

het particuliere thuiszorgbedrijf NTN dat aan de rand van de financiële afgrond

verkeert, ook de publiek gefinancierde thuiszorgorganisatie Vitras zit in de

nesten. De begroting van deze Utrechtse monopolist is in 2000 overschreden met

tien miljoen gulden. De vooruitzichten voor 2001 zijn evenmin hoopgevend. ‘Wist

je dat ook?’ zegt de directeur van Branchebelang Thuiszorg Nederland. ‘Er zijn

meer reguliere instellingen waar het slecht mee gaat dan particuliere. De

afgelopen tijd zijn er al vijf publieke thuiszorginstellingen van de ondergang

gered in onder meer Amsterdam en Den Haag. De particuliere thuiszorg heeft een

aantal taken overgenomen, zodat de klanten niet verstoken bleven van zorg. Daar

hoor je weinig over. Nu het slecht gaat met de eerste echte particuliere

instelling stelt onder meer de vakbeweging dat de invoering van de marktwerking

in de zorg een slecht idee was. Dat vind ik nogal goedkoop. Als het spel echt zo

gespeeld moet worden, kan ik ook wel zeggen dat het 5-1 voor ons is. De overheid

steekt jaarlijks vele miljoenen guldens in het overeind houden van reguliere

noodlijdende thuiszorginstellingen. Als wij aankloppen geeft de politiek niet

thuis.

Toch is het flink misgegaan bij NTN. ‘Dat

ontken ik ook niet. Bij NTN zijn enkele zaken zeker niet handig aangepakt. De

financiële administratie was een puinhoop en een nieuw automatiseringssysteem

kwam niet goed van de grond. Ook heeft NTN te snel te groot willen groeien. Het

wilde in korte tijd vanuit Utrecht in het hele land klanten van thuis- en

kraamzorg kunnen bedienen. Maar je kunt zorg in Limburg en Friesland niet vanuit

het midden van het land aansturen. Je moet rekening houden met de cultuur in de

regio. In Friesland zijn ze bijvoorbeeld nog nauwelijks toe aan particuliere

kraamzorg. Verder zijn er te lage tarieven afgesproken met zorgverzekeraars. Het

management had deze prijzen, van tien tot twintig procent onder de marktwaarde,

niet moeten accepteren.’

Wat moet er wat u betreft nu gebeuren?‘Met

een extra financiële injectie van vijftien tot twintig miljoen gulden kan het

bedrijf gered worden. Maar de aandeelhouders trekken zich terug. UPM weigert nog

geld te steken in het thuis- en kraamzorgbedrijf. (NTN is voor tachtig procent

in bezit van de Utrechtse Participatie Maatschappij, waar onder meer de ING Bank

en pensioenfonds PGGM deelname in hebben, red.). Dat neem ik vooral PGGM

kwalijk. Dat is nota bene een pensioenverzekeraar voor mensen die in de zorg- en

welzijnssector werken. Ze benadeelt haar eigen klanten. Ik vind dat ze het

moreel gezien niet kan verkopen om zich terug te trekken. Ze haalt wel de

premies binnen van de ruim tweeduizend werknemers van NTN. Momenteel zijn we aan

het onderzoeken of we de aandeelhouders aansprakelijk kunnen stellen voor de

financiële problemen. Ik vind dit onverantwoordelijk gedrag.’

De problemen bij NTN spelen al enkele jaren. Aandeelhouders

kunnen toch geen geld blijven steken in een noodlijdend bedrijf. Moet de markt

ook hier niet gewoon zijn werk doen? ‘De huidige directeur van

NTN doet momenteel erg zijn best om de zaken goed op te pakken. NTN verdient nog

een kans en de continuïteit van de zorg is ook wat waard. Ik verwijt de

aandeelhouders hierin echt een gebrek aan visie op de zorg. Bij hen mis ik een

bepaalde gedrevenheid om oplossingen te vinden. Bij UPM vonden ze dat ik nogal

emotioneel reageerde op het besluit om zich terug te trekken uit NTN. Maar we

hebben het hier wel over belangrijke zaken. Over dat de rug van meneer X wordt

gewassen en dat de wond van mevrouw Y wordt verzorgd. Naast zakelijkheid hebben

financiers in deze sector idealisme nodig.’

Hoe moet het nu verder met NTN?‘Er zijn nu

onderhandelingen gaande met drie reguliere en drie particuliere

thuiszorgorganisaties over deovername van het bedrijf. Het mooiste zou zijn dat

alle activiteiten overgenomen kunnen worden door één partij. Dat is het beste

voor de voortgang. Momenteel ontvangen klanten van NTN overigens nog steeds zorg

en de medewerkers krijgen gewoon hun salaris.’

Zijn de perikelen bij NTN geen teken aan de wand. Zal het wel

goed blijven gaan met de particuliere thuiszorg?

‘Mismanagement komt in alle branches voor. Het gaat hier slechts om één

bedrijf dat verkeerde beslissingen heeft genomen, niet meer en niet

minder.’

De particuliere organisaties zijn mede in het leven geroepen om

een einde te maken aan wachtlijsten in de thuiszorg. Dat is tot op heden maar

ten dele gelukt.‘In 1998 heeft de overheid de marktwerking in

de thuiszorg tijdelijk stopgezet. Dat was niet zo’n slimme zet. Particuliere

organisaties mochten hun producten niet meer aanbieden omdat de overheid vond

dat er een wildgroei was ontstaan van commerciële organisaties. Er moesten eerst

regels opgesteld worden, vond Den Haag. De particuliere sector moest aan

dezelfde kwaliteitseisen voldoen als de reguliere organisaties. Daar is op zich

niets mis mee, maar dat had de politiek eerder moeten bedenken. Door die

tijdelijke stopzetting zijn de wachtlijsten alleen maar gegroeid. De

wachtlijsten in de thuiszorg zijn vorig jaar voor zo’n veertig procent ingekort.

Daar hebben particuliere organisaties zeventig procent van voor hun rekening

genomen. Maar het kan beter. Wij voelen ons verantwoordelijk voor het helpen

oplossen van de wachtlijsten. We dragen daartoe ook ideeën aan. Eén daarvan is

om medewerkers uit Slowakije en Litouwen te werven. In die landen hebben ze een

overschot aan verpleegkundigen. Door hen een tijdelijke verblijfsvergunning van

zo’n twee jaar aan te bieden kunnen ze hun kwaliteiten hier inzetten en

tegelijkertijd ervaring opdoen zodat ze in hun eigen land later makkelijker aan

de slag komen.’

Met name de vakbond maakt zich zorgen over het gebrek aan

toezicht op particuliere organisaties. De problemen bij NTN zouden voor een deel

te wijten zijn aan gebrek aan controle.‘Onze branche is

transparanter dan welke andere sector in de zorg dan ook. We doen veel aan

benchmarking, organisaties vergelijken hun prestaties geregeld met elkaar.

Daarvoor moet je openheid van zaken geven. Er is al een overmatige controle op

de zorg en er zijn al zoveel organen waaraan je verantwoording moet afleggen, te

veel. De controlerende taak zou, wat mij betreft, volledig door het Centraal

Administratie Kantoor kunnen worden overgenomen. De toenemende bureaucratie

maakt veel kapot. Medewerkers kunnen nog maar zestig procent van hun tijd aan de

cliënt besteden. De rest gaat op aan administratieve taken. Daarmee jaag je

mensen de zorg uit. Ik ben overigens wel voorstander van een keurmerk voor de

particuliere sector. Partijen die niet voldoen aan bepaalde kwaliteitseisen

moeten niet worden toegelaten op de zorgmarkt.

Kunnen andere particuliere organisaties nog iets opsteken van

de perikelen rond NTN? ‘Ze zouden wat meer vet op hun ribben

kunnen kweken, scherper onderhandelen met verzekeraars over tarieven en meer de

samenwerking zoeken met reguliere organisaties. In deze periode van schaarste is

er voldoende werk voor zowel de reguliere- als particuliere sector. Laten we met

zijn allen ophouden met navelstaren.´/Jeannine Westenberg