De peiling van Movisie is niet geboren vanuit de gedachte dat het groeiende aantal zzp’ers per definitie problematisch is, benadrukt onderzoeker Barbara Panhuijzen. ‘Dat het aantal zzp’ers toeneemt wordt nogal eens negatief geframed.’ Zzp’ers zouden bijvoorbeeld alleen op de prettige uren willen werken. Ook zouden ze door de hoge tarieven een negatieve invloed op de kosten van zorg en ondersteuning hebben.

Positief

‘Maar het zzp-schap kan ook een positieve connotatie hebben’, vervolgt Panhuijzen. ‘Neem alleen al het praktische: ze zijn vaak flexibel en kunnen inspringen op tekorten. Zzp’ers kunnen bovendien excelleren in hun vak, in hun specialisme. Dat kan de kwaliteit van hun werk ook ten goede komen. Dus ook cliënten kunnen er beter van worden. Wij zijn benieuwd hoe ze dat zelf ervaren.’

Evenwicht

Het gaat er vooral om, stelt Panhuijzen, dat er een evenwicht komt in het aantal sociaal werkers in loondienst en zelfstandig werkende sociaal werkers. Dat evenwicht lijkt er nu niet te zijn, waardoor de balans doorslaat. Procentueel gezien komen er steeds meer zzp’ers en steeds minder sociaal werkers in loondienst. Dat blijkt bijvoorbeeld uit cijfers van  CBS Statline. In totaal waren er volgens het statistiekbureau in 2021 ongeveer 75.000 sociaal werkers in ons land, van wie circa 10.000 (13%) als zelfstandige aan de slag waren. Tien jaar daarvoor lag dat percentage op circa zes procent.

Uitstromers

Van de sociaal werkers die afscheid nemen van hun werkgever, verdwijnen er veel helemaal uit de sector zorg en welzijn, zo blijkt uit cijfers van Sociaal Werkt Werkt!, die Johan Siegert (FCB) verzamelde. Bijna een op de drie zoekt het heil daadwerkelijk buiten de sector. Van de tien sociaal werkers die weggaan bij hun werkgever blijven er vier binnen zorg en welzijn. Van die vier stroomt er slechts één door binnen het sociaal werk.

Niet realistisch

Ook opvallend: slechts vier procent van de vertrekkers bij een werkgever gaan verder als zzp’er. Niet duidelijk is of ze dat als sociaal werker doen of in een andere functie. Het beeld van de werknemer die en masse ontslag neemt om zich vervolgens voor veel geld opnieuw te verhuren, strookt dus niet met de realiteit in het sociaal werk. ‘Er zijn echter natuurlijk ook veel zzp’ers al langere tijd actief’, nuanceert Panhuijzen daarbij, ‘en zzp‘ers die nieuw instromen vanuit een andere branche.’

De motieven

De verdiepende peiling van Movisie zoekt met belevingsvragen vooral naar hoe sociaal werkers hun werk ervaren, en wat de motieven zijn om te kiezen voor het zzp-schap dan wel het werken in loondienst. Panhuijzen: ‘Heeft dat gevolgen voor het takenpakket, voor onderlinge concurrentie, de werkdruk? En wat is de invloed op de kwaliteit van het werk, wat merkt de inwoner ervan?’

Weloverwogen keuze

Panhuijzen hoopt dat de resultaten van de peiling sociaal werkers die overwegen om als zzp’er of juist in loondienst aan de slag te gaan, kunnen helpen om een weloverwogen keuze te maken. ‘Het zzp-schap moet vooral geen uitvlucht zijn vanuit een gevoel van onderwaardering of te grote werkdruk in combinatie met zware administratieve lasten.’

Goed werkgeverschap

Die redenen worden immers in onderzoek wel genoemd door vertrekkende sociaal werkers. Verder verwacht Panhuijzen dat de peiling voor werkgevers extra informatie oplevert over hoe zij professionals kunnen binden aan de organisatie. Goed werkgeverschap kan de balans ten goede keren, als sociaal werkers in loondienst meer kunnen doen wat ze het allerliefste doen: het inhoudelijke werk in verbondenheid met de doelgroep.

Stem laten horen

Panhuijzen raadt sociaal werkers van harte aan om mee te doen met de peiling. ‘Maak gebruik van deze mogelijkheid om je stem te laten klinken en kwesties te agenderen die te maken hebben met je arbeidsrelatie en de inhoud van je werk. Hoe groter de respons, hoe completer het beeld wordt dat we kunnen schetsen van de actuele situatie. En we krijgen daarmee ook meer grip op de ontwikkelingen.’ Na afloop van de peiling organiseert Movisie een online reflectiebijeenkomst om te bezien wat het beeld betekent en door wie welke actie nodig is.

Invullen

Movisie hanteert een brede opvatting van sociaal professional: maatschappelijk werkers, opbouwwerkers, sociaal werkers in wijkteams of in de toegang, jongerenwerkers, begeleiders, cliëntondersteuners, enzovoort. Werk jij als sociaal professional? Vul de peiling dan in.