Door Martin Zuithof – “’Nee’ tegen kwade boodschap Wilders”. Dat schreef Doekle Terpstra, oud-voorzitter van het Christelijk Nationaal Vakverbond en voorzitter van de HBO-raad, in november over de anti-islam film die Geert Wilders toen aankondigde. Een paar dagen later deed Terpstra er nog een schepje bovenop met de uitspraak “Wilders is het kwaad en dat kwaad moet gestopt worden”.

Problemen samenleving
Op 2 januari publiceerde de voorzitter van de HBO-raad in Trouw een paginabrede oproep om ‘problemen in de samenleving te benoemen, aan te pakken en op te lossen, zodat burgers zich met elkaar verbinden’. Tientallen prominente medestanders, waaronder Foppe de Haan, Geert Mak en Erica Terpstra ondertekenden de verklaring. In het boek ‘Benoemen en bouwen’ zet Terpstra zijn ideeën nu meer uitvoerig uiteen en beschrijft hij een tiental constructieve initiatieven.

Welke reacties hebt u gehad op uw boek?
‘Nog niet zoveel, het is nog maar net uit. De columnist Sylvain Ephimenco reageerde in Trouw cynisch, maar gewone lezers zijn vaak positief. Ruud Lubbers feliciteerde mij met het boek, omdat het zowel essayistisch is als verhalend rondom de concrete initiatieven op microniveau. Heel veel mensen herkennen zich blijkbaar in mijn pleidooi.’

U schrijft dat veel mensen te ongeduldig zijn over de snelheid waarmee allochtonen integreren. Leidt geduld niet snel ook tot de vroegere vrijblijvendheid?
‘Het onderwerp integratie staat wel heel stevig op de agenda. Ik denk dat politici als Wilders het probleem groter maken, verscherpen vanuit politieke en electorale overwegingen. We doen op dit moment alsof integratie het grote probleem is, maar de grote massa van de allochtonen houdt zich uitstekend aan de wetten en regels van dit land. Daarnaast is een klein aantal mensen niet ingeburgerd, maar het is bepaald niet zo dat dat het grootste probleem van dit land is.’

Hoe doen allochtone jongeren het in uw ogen?
‘De emancipatie is in volle gang. Veel jongeren zijn van huis uit te weinig gestimuleerd om op een goede manier hun kans te grijpen in het onderwijs. Als je kijkt naar de instroom op een hogeschool als InHolland in Rotterdam dan bestaat meer dan vijftig procent uit niet-westerse allochtone studenten. Dat betekent dat ze zich geweldig aan het emanciperen zijn.’

‘Tegelijk is het een hele fragiele groep die bezig is zelf een identiteit te ontwikkelen en nog veel begeleiding nodig heeft. Bij Hogeschool InHolland is dat op bijna individueel niveau georganiseerd. Ik was nogal onder de indruk hoe die school dat aanpak, het vergt heel veel van hun docenten. Zelf heb ik als kind van het platteland ook zo’n ontwikkeling doorgemaakt. Dat ik van de basisschool naar de mavo mocht, was in ons milieu al een geweldige stap. Die allochtone studenten maken een soortgelijke ontwikkeling mee, maar nog sneller.’

Uw actie begon met ‘de witte elite bekent kleur’. In uw boek staan ook vooral witte burgerinitiatieven. Nemen allochtonen wel genoeg initiatief?
‘De vraag is eerder of autochtonen wel genoeg doen. Wij zijn ook getalsmatig in de meerderheid. Het idee dat je je voor samenleving moet inzetten om goed te kunnen samenleven, is steeds meer naar de achtergrond verdwenen. Ik vind dat alle burgers een actieve rol moeten vervullen en niet alleen politici. Het is alsof we tegenwoordig alle oplossingen van de politiek verwachten. De verantwoordelijkheid voor de samenleving is heel erg verstatelijkt. Het mag niet zo zijn dat de autoriteiten alle problemen moeten oplossen, burgers zijn daar zelf ook verantwoordelijk voor. Er is geen brandweer die alle problemen in de wijk kan blussen, burgers dat zelf weer leren aan te pakken.’

Moet u zelf niet de politiek in?
‘Deze problemen zijn niet het eigendom van de politiek, maar van alle burgers. Laten wij in de samenleving ook ons ding doen. Hoe kunnen wij in de maatschappij de kracht naar boven halen om deze kwesties aan te pakken. Het gaat dus vooral om het maatschappelijk initiatief.’

Hoe gaat u dan verder hiermee?
‘Ik heb a, b en c gezegd, nu denkt iedereen dat ik het hele alfabet afwerk. Alleen is het initiatief niet meer alleen van mij. Ik heb in november een brief naar aanleiding van Fitna, de film van Wilders, geschreven. Ik wilde kleur bekennen tegenover de 900.000 mensen in ons lang die vanwege hun moslimachtergrond in diskrediet worden gebracht door Wilders. Op 2 januari heb ik samen met Mohammed Sini de oproep voor ‘Benoemen en bouwen’ gepresenteerd op de site en in Trouw. Vorige week hebben we het boek uitgebracht.’

‘Het is nu fantastisch om te zien hoe onze oproep is opgepakt door allerlei mensen. Er ontstaan allerlei lokale initiatieven, de NCRV gaat er een programma over maken, uitgeverij Ten Have heeft zich gemeld om het boek uit te geven, er hebben zich mensen gemeld die de site hebben gebouwd. Het is een enorm ‘zwaan kleef aan effect’. Allerlei organisaties sluiten zich nu aan en die geven er weer op hun eigen manier kleur aan. ‘Benoemen en bouwen’ is een netwerk pur sang dat drijft op de kracht van spontane actie. Ik heb kennelijk bij heel veel mensen een snaar geraakt. Dit initiatief doet ertoe, het is heel fascinerend om te zien hoe het groeit.’