Module ervaringsdeskundigheid voor sociaal werkers pleit voor cultuuromslag: ‘Veel reflecteren’

De module Ervaringsdeskundigheid geeft sociaal werkers en andere professionals handvatten om ervaringsdeskundigheid goed in te zetten. Wel is volgens de samenstellers van de module een cultuuromslag nodig, met professionals die zich bescheiden opstellen. Dwayne Meijnckens van MIND bespreekt de belangrijkste aanbevelingen. ‘Sta open voor ervaringskennis.’

In dit artikel lees je over:

• De toegevoegde waarde van ervaringsdeskundigheid op professionele ondersteuning
• Het verschil tussen geschoolde en ongeschoolde ervaringsdeskundigen
• Het belang van ‘vrije ruimte’ en de noodzaak om continu te blijven reflecteren

‘Inzet ervaringsdeskundigen is niet los te zien van een transformatie van de zorg’

De inzet van ervaringsdeskundigheid is inmiddels breed geaccepteerd. Maar op het gebied van de implementatie zijn er nog vele uitdagingen, vindt Martijn Kole, onder andere mede-oprichter van het Enik Recovery College. ‘Er wordt vaak vergeten dat de inzet van ervaringsdeskundigheid om een verandering van iedereen in de organisatie vraagt.’

In dit artikel lees je over:

• Hoe de cliënt ruimte moet krijgen om zelf de regie over het herstelproces en het eigen leven te herpakken. Ervaringsdeskundigen spelen een belangrijke rol in dat proces.
• Dat ervaringsdeskundigheid inzetten ook spannend is. Want je kunt het niet isoleren van de context waarin ook hulpverleners en naasten zitten.
• Dat goede implementatie van ervaringsdeskundigheid niet los te zien valt van een transformatie van de zorg. Het gaat om een bredere visie op zorg en herstel.

Inschrijven in beroepsregister ervaringsdeskundigen kan vanaf januari

Sinds januari 2023 kan worden ingeschreven in het beroepsregister ervaringsdeskundigheid op registerplein.nl. Ook alle andere onderdelen van het Kwaliteitssysteem voor Ervaringsdeskundigheid vind je in dit artikel terug.

In dit artikel lees je over:

• De reden waarom mensen die niet een van de erkende opleidingen ervaringsdeskundigheid in zorg en welzijn hebben gevolgd zich ‘gewoon’ kunnen zich laten registreren op Registerplein.nl.
• De voorwaarden die zijn gemoeid met het inschrijven in het beroepsregister ervaringsdeskundigheid. Dat laatste is vrijwillig, maar met inschrijving conformeer je je bijvoorbeeld aan de beroepscode.
• De procedure om toegelaten te worden tot het beroepsregister ervaringsdeskundigheid. Wie zich inschrijft moet bijvoorbeeld bewijsstukken leveren.

Greet Demesmaeker: ‘Mij werd gezegd dat het goed is om afstand te houden tot de cliënt’

Afstand houden tot de cliënt is goed. Dat leerde Greet Demesmaeker tijdens haar studie tot sociaal werker, meer dan twintig jaar geleden. In de praktijk zorgde die les voor dilemma’s, want voor goede hulp is het vaak nodig om heel dichtbij te kunnen komen. Maar wat is de goede balans tussen afstand en nabijheid?

In dit artikel lees je over:

• Het KEUVEL-kader, een houvast voor professionals voor het opbouwen van een warme samenwerkingsrelatie met de cliënt.

• Het belang van eigen kwetsbaarheid durven tonen. Door dat als kracht in te zetten, help je de relatie met een cliënt op te bouwen. ‘Kwetsbaarheid is ook: durven toegeven dat je soms ook niet weet hoe het verder moet.’

• Demesmaeker wil jou als hulpverlener oproepen om je te laten raken en geraakt te worden. Van daaruit vloeit en groeit elke relatie, zo maakt ze in dit interview duidelijk.

Jan Derksen: ‘Inzet ervaringsdeskundigen in de ggz is pappen en nathouden’

Jan Derksen is kritisch over de inzet van ervaringsdeskundigen in de ggz. ‘De behandeling van psychische aandoeningen is veel te complex, daar heb je een langdurige en hoge opleiding voor nodig’, is de overtuiging van de hoogleraar klinische psychologie. ‘De ggz is niet gebaat bij de inzet van mensen met minder kennis. Ik denk dat de vraag naar ervaringsdeskundigen in de ggz het resultaat is van bezuinigingen.’

In dit artikel lees je over:

• Waarom Derksen kritiek heeft op de inzet van ervaringsdeskundigen in de ggz: ‘Psychische aandoeningen zijn vaak complex en vragen veel opleiding, kennis en ervaring in het vak.’
• Hoe hij aankijkt tegen de inzet van ervaringsdeskundigheid: ‘We zouden ook meer club- en buurthuiswerk kunnen inzetten om mensen met psychische problemen positieve aandacht te geven.’
• Waarom Derksen vindt dat de inzet van ervaringsdeskundigen een ‘factor van grenzeloosheid’ is.

‘Ervaringsdeskundigheid vraagt ruimte om intuïtie te gebruiken’

In de hulpverlening is werken met ervaringsdeskundige collega’s niet meer weg te denken. De meerwaarde van ervaringskennis en ervaringsdeskundigheid is aanvaard. Maar nu dreigt het risico dat die ‘zelf doorleefde ervaring van ontwrichting en herstel’ ingekapseld wordt in het systeem van hulpverlening.

In deze video hoor je over:

• Hoe ervaringsdeskundigheid de voorbije jaren is geprofessionaliseerd, als belangrijke aanvulling op de professionele hulpverlening.
• Het verschil tussen ervaringskennis en ervaringsdeskundigheid. Dat zijn verschillende competenties.

Eusebio stond bijna altijd stijf van de drugs, nu helpt hij jongeren af te kicken

Wiet, alcohol, cocaïne, crack, heroïne. Eusebio la Croes was 35 jaar verslaafd. Na een moeizaam herstel inspireert hij nu jongverslaafden. ‘Vroeger gaf ik ze drugs. Nu help ik ze er vanaf.’

In dit artikel lees je over:

• Dit ervaringsverhaal laat zien hoe Eusebio als tiener begon met alcohol en blowen, tot hij helemaal doorsloeg: steeds meer zware drugs, allerlei criminele activiteiten en meerdere keren in de bak. Daarna vertelt Eusebio hoe hij er weer bovenop kwam en hoe hij jongverslaafden helpt.
• Wat het Minnesota Model is.
• Waarom de jongens die Eusebio tegenwoordig begeleidt inmiddels tegen hem opkijken.

Heilige huisjes in de ggz omver: ‘Minder methodieken, meer ervaringskennis van professionals’

Professionals in de ggz hebben meer dan gemiddeld zelf ervaring met psychische problemen. Die kunnen ze inzetten bij het herstelproces van cliënten in de ggz. Vooral sociaal werkers hebben daarin een voorsprong, zegt onderzoeker Simona Karbouniaris, die de inzet van ervaringskennis door professionals heeft onderzocht.

In dit artikel lees je over:

• Waarom een goede relatie met je cliënt is belangrijker dan een interventie.
• De vraag waarom volgens Karbouniaris ervoor pleit meer ervaringskennis van professionals te gebruiken in de ggz-zorg. Toch is dat moeilijker dan gedacht. ‘Professionals moeten leren hun ervaringskennis in te zetten. Dat heeft impact op henzelf, hun collega’s en op de cultuur in organisaties.’
• Hoe het komt dat ervaringskennis in de ggz ondergewaardeerd wordt.
• Het gevaar als ervaringskennis van professionals te gretig wordt ingezet. ‘Professionals moeten niet té betrokken worden bij hun cliënt, als in een vriendschap.’

Dat iemand zichzelf snijdt kan heel veel redenen hebben, weet ervaringsdeskundige Iris

Iris de Wolf sneed zichzelf vanaf de leeftijd van ongeveer 12 tot 20 jaar. Nu helpt ze lotgenoten via Stichting Zelfbeschadiging. Haar boodschap aan hulpverleners: negeer het niet, maar kijk vooral ook verder. ‘Soms is krassen of snijden een overlevingsmechanisme, voor mij was het vooral een manier om mezelf te straffen.’

In dit artikel lees je over:

• waarom mensen zichzelf beschadigen. Dat doen ze om uiteenlopende redenen, zegt Iris. ‘Soms willen ze “iets” voelen, soms ook willen ze lichamelijke pijn voelen om hun psychische pijn niet te voelen. Soms ook is het een overlevingsmechanisme.’
• Waarom Iris rond haar twintigste stopt met zelfbeschadiging.
• Wat voor haar als ervaringsdeskundige de meerwaarde is van lotgenotencontact.