‘Gemeenten worstelen met de vraag hoe ze respijtzorg moeten vormgeven’, zegt Roos Scherpenzeel, adviseur informele zorg bij Movisie. ‘Er is veel aanbod van verschillende instanties. En ook de financiering van respijtzorg kan uit verschillende potjes komen, van zorgverzekering tot Wet langdurige zorg of Jeugdwet. Gemeenten willen een kwaliteitsslag maken om mensen langer zelfstandig thuis te laten wonen. Effectieve respijtzorg is daar een belangrijke voorwaarde voor.’

Respijtzorg

Respijtzorg is mantelzorgondersteuning, waarbij de zorg voor de cliënt tijdelijk en volledig wordt overgenomen om de mantelzorger een adempauze te geven. Voor gemeenten, beleidsmedewerkers en sociale professionals heeft Scherpenzeel e.a. het “Stappenplan effectieve respijtzorg” geschreven. Het stappenplan geeft zicht op hoe je mantelzorgers vanuit het bredere Wmo-beleid van gemeenten goed kunt ondersteunen. Een op de tien mantelzorgers voelt zich overbelast, dus reden genoeg om de zorg door mantelzorgers te verlichten.

Mantelzorger

‘De afgelopen jaren is er veel gedaan om het aanbod van respijtzorg op te zetten’, zegt Roos Scherpenzeel. Maar daarmee is nog gezegd dat iedereen ook de weg weet. ‘Er is nog te weinig oog voor de drempel voor mensen om gebruik te maken van respijtzorg. Het is vaak een grote stap om de zorg voor een dierbare los te laten, al is het voor even. Het is best ingewikkeld voor mantelzorgers om naar je respijtbehoefte te kijken als je langzaam maar zeker diep in de zorg voor je dierbare bent gerold.’

Integraal werken

Daarom is het belangrijk dat professionals rondom de cliënt en de mantelzorger alert zijn op de behoefte aan respijtzorg en op de geleidelijke weg ernaartoe. Scherpenzeel: ‘Het is een proces van integraal kijken naar degene voor wie wordt gezorgd en degene die zorgt. Zorgprofessionals rondom de cliënt, wijkteam, thuiszorg, huisarts en ook het Wmo-loket zijn belangrijke signaleerders en verwijzers voor respijtzorg. Wil je mantelzorgers goed kunnen verwijzen, dan moet je onderling, onder professionals, goed van elkaar weten wat je doet. Dan kun je de behoefte aan respijtzorg met elkaar bespreken, integraal werken dus.’

Mantelzorgers kunnen aanspraak maken op een aantal vergoedingen. Ze komen bijvoorbeeld in aanmerking voor dubbele kinderbijslag, ze krijgen in sommige gemeenten reiskosten vergoed of een parkeervergoeding. Lees meer>>

Gemeente

Het is aan de gemeente om respijtzorg mogelijk te maken, door het op te nemen in het beleid. ‘Dat hangt af van de ambitie van gemeenten om mantelzorgers te ondersteunen’, zegt Scherpenzeel. ‘Omdat respijtzorg een wet overstijgend onderwerp is, vraagt dat van gemeenten dat zij de regie nemen. Zij moeten met aanbieders en gebruikers om tafel gaan zitten met de vraag: hoe kunnen we respijtzorg verbeteren.’

Expertisecentrum

Daarbij is het belangrijk om te weten wat er al aan respijtzorg is. ‘Er zijn organisaties of netwerken mogelijk waarbij je kunt aansluiten’, zegt Roos Scherpenzeel. ‘Bijvoorbeeld bij het expertisecentrum Mantelzorg in de regio, zij hebben een netwerk waarnaar ze kunnen verwijzen. Je kunt ook respijtzorg onderwerp maken in je wijkteamoverleg. Of tijdens casusbesprekingen bij interdisciplinair overleg.’

Professional

Professionals zijn de eerste die de behoefte aan respijtzorg kunnen zien, zegt Scherpenzeel: ‘Je kunt bij de zorg aan jouw cliënt je hoofd een kwart slag draaien en vragen aan de mantelzorger: “Wie zorgt er voor u?”. Professionals zijn nog te veel geneigd om direct een aanbod aan te dragen. Terwijl bij respijtzorg het juist belangrijk is om door te vragen om de mogelijkheden van de mantelzorger te achterhalen. Het kan heel goed zijn dat bijvoorbeeld een familielid ook een middag op stap kan gaan met de cliënt.’

Link naar het Stappenplan Effectieve Respijtzorg >>

Lees meer over mantelzorg in het dossier Mantelzorg>>