Momenteel werkt Kirsten Regtop als gezinscoach in de jeugdhulpverlening en als trainer bij Fabriek69. Daarvoor werkte ze bij Veilig Thuis Noord Oost Gelderland. ‘De andere kant’, zoals Veilig Thuis nog steeds door veel sociaal werkers wordt gezien, zegt Regtop. ‘Medewerkers van Veilig Thuis en andere sociaal professionals moeten samenwerken op collega-niveau. Daarmee bedoel ik: elkaar grondig bevragen, feedback geven, duidelijkheid geven. Maar in mijn tijd bij Veilig Thuis merkte ik regelmatig dat een professional met een adviesaanvraag hoopte op een quick fix. En die is er vaak niet.’

Zestig meldingen op een dag

Veilig Thuis heeft een hele ingewikkelde opdracht, benadrukt Regtop. Binnen tien weken moet de situatie van een gezin beoordeeld zijn. Een Veilig Thuis organisatie krijgt misschien wel zestig meldingen op een dag. Een team van misschien maar 4 medewerker moet al die meldingen binnen een dag doornemen. Minstens zo belangrijk, en vaak onderschat volgens Regtop: Veilig Thuis is maar een heel klein bolletje. ‘De informatie over een gezin ligt opgeslagen in de hoofden van heel veel mensen. Medewerkers van Veilig Thuis moeten de hele situatie beoordelen op het ene kleine puntje aan informatie dat zij krijgen.’

Duidelijk zijn

Dat een sociaal werker heel duidelijk aangeeft wat er allemaal speelt als hij Veilig Thuis inschakelt, is dus ontzettend belangrijk. Want als de sociaal werker niet vertelt dat een specifiek advies waarschijnlijk niet het gewenste effect heeft, komt de Veilig Thuis-medewerker dat waarschijnlijk nooit te weten.

De sociaal werker is de brug

Hoe helpen sociaal werkers en Veilig Thuis-medewerkers elkaar en dus uiteindelijk het gezin? Belangrijk allereerst: maak als sociaal werker gezinsleden duidelijk dat jij hun brug kan zijn naar Veilig Thuis. Regtop: ‘Er is veel wantrouwen richting Veilig Thuis. Maak vanaf het begin duidelijk dat je naast het gezin staat, en niet tégen Veilig Thuis, maar met een helpende hand. Erken de moeilijkheden, geef aan: “Ik begrijp het als u met al die nieuwe doelen niet weet waar te beginnen. Ik snap dat u zelf niet verder komt. Wat kan ik doen zodat we samen die brug kunnen slaan?”’

Belangrijk: feiten onderscheiden van interpretaties

Ook verstandig: feiten delen, naar Veilig Thuis en ook naar de gezinnen. Interpretaties kunnen wel, maar dan kun je wel discussie verwachten met gezinsleden. Maar feiten onderscheiden van interpretaties is ingewikkeld, beseft Regtop. ‘Zeker als je al een onderbuikgevoel hebt over de situatie. Desondanks is dat feitenonderzoek natuurlijk superbelangrijk.’

Situatie visualiseren

Een verstandige volgorde in je communicatie is bijvoorbeeld deze: ‘Toen ik moeder vroeg om de was te doen, zei ze dat ze daar nog niet aan toegekomen was. Terwijl ze dat zei, draaide ze haar ogen weg. Daardoor kreeg ik de indruk dat….’ Nu kan een Veilig Thuis-medewerker met de feiten aan de slag en kan over ‘de indruk dat’ vervolgens besproken worden met gezinsleden. Alleen iets als “Moeder leek geen zin te hebben om…’ is volledige interpretatie en dat levert meestal geen vruchtbaar gesprek op, zegt Regtop. ‘Visualiseer de situatie en schrijf vervolgens letterlijk op wat je ziet en hoort.’

Onduidelijke vragen leiden tot onduidelijke antwoorden

Nieuwsgierig blijven en doorvragen als je geen bevredigend antwoord krijgt van een Veilig Thuis-medewerker is ook heel belangrijk. ‘Een professional vertelde me wel eens dat ze een advies had gekregen waarvan ze dacht “Dat had ik zelf ook kunnen bedenken”. Als je dat gevoel hebt, zeg het dan meteen. En zeg het ook als je niet duidelijk is wat er met er je melding gebeurt. “Ik weet het nog niet, dat moeten we eerst bespreken” is geen duidelijk antwoord. Je moet van Veilig Thuis mogen verwachten dat er heel serieus met je wordt meegedacht en dat je die duidelijkheid wel krijgt. Tegelijk: onduidelijke vragen leiden tot onduidelijke antwoorden. Dus vraag “Wat ga je nu concreet met mijn informatie doen?” En dan kan de medewerker jou dat uitleggen.’

Handelingsverlegenheid

De handelingsverlegenheid is nog steeds groot in het sociaal domein als er sprake is van huiselijk geweld, weet Regtop. Ze was nog een vrij jonge professional toen ze in 2008 voor het eerst met een casus over huiselijk geweld te maken kreeg. Het steunpunt huiselijk geweld had haar gevraagd langs te gaan bij een gezin waar zorgen over waren. Die vraag had een behoorlijke impact op Regtop, en ze merkte dat meerdere collega’s terughoudend waren om bij een signaal van huiselijk geweld langs te gaan. ‘Die handelingsverlegenheid is er nog wel, en redenen daarvoor kunnen natuurlijk heel legitiem zijn. Je bent juist een goede professional als je een collega vraagt mee te denken.’

Durf je uit te spreken

Juist vanwege de complexiteit is het echter belangrijk dat professionals zich durven uit te spreken, ook naar elkaar toe, zegt Regtop. Mensen die nauwelijks gezien en gehoord worden verdienen ook de best mogelijke ondersteuning. Ik zie dit als een morele opdracht. Nogmaals, het is mega complex, voor mij voelt een casus met mogelijk huiselijk geweld soms als een enorme berg rommel waar niet snel helderheid in komt. Wij als professionals hebben vaak de behoefte rommel snel op te ruimen, met een veiligheidsplan bijvoorbeeld, maar zo werkt het meestal niet. Dus geef Veilig Thuis-medewerkers voortdurend feedback, want uiteindelijk moeten jij en het gezin verder kunnen met hun adviezen.’