Het Nibud berekent al sinds jaar en dag de bestedingsruimte van verschillende huishoudtypen bij diverse inkomensniveaus. Vooral bij de lagere inkomens is het elk jaar weer de vraag in hoeverre we daadwerkelijk kunnen spreken van ‘ruimte’.  Lang niet alle huishoudtypen met een laag inkomen kunnen de begroting rond krijgen. Meestal lukt dit nog wel als het gaat om de basisuitgaven, maar voor uitgaven aan sociale participatie blijft vaak te weinig over. Bij stellen met drie kinderen ontstaat zelfs een negatief saldo als zij alleen de basisuitgaven doen. Deze toch al zorgwekkende bevindingen roepen de vraag op hoe het huishouden draaiende gehouden kan worden,  als ook nog sprake is van kosten als gevolg van ziekte of handicap.

Kosten

De kosten van de zorg in Nederland stijgen en als gevolg hiervan zullen zorgkosten voor consumenten een steeds groter gedeelte van het inkomen beslaan. De premie voor een basis zorgverzekering ligt rond de 100 euro per maand. Zodra iemand zorg nodig heeft, gaat het eigen risico spelen: de eerste 385 euro aan zorgkosten betalen we zelf. En dan zijn er nog de eigen bijdragen die los staan van dit eigen risico en bijkomende kosten die de ziekte of handicap met zich meebrengt, maar niet door de zorgverzekeraar vergoed worden.

Een jaar of tien geleden was er in ons land grote zorg over de snel stijgende kosten van de gezondheidszorg. De kosten hiervan bedroegen ongeveer tien procent van het nationaal inkomen en zouden de komende jaren stijgen tot vijftien procent en misschien wel meer. Lees meer >>

Zorgtoeslag

Wanneer iemand een laag inkomen heeft en te maken krijgt met bovengenoemde kosten, legt dit een grote druk op het inkomen. Daarom zijn er regelingen die deze kosten gedeeltelijk kunnen compenseren. De bekendste compensatie is de zorgtoeslag. De hoogte van de zorgtoeslag hangt af van het inkomen en het vermogen van het huishouden en is maximaal 83 euro per volwassene. De zorgtoeslag is echter niet afhankelijk van de hoeveelheid zorg die mensen nodig hebben. Chronisch zieken krijgen niet meer zorgtoeslag dan kerngezonde mensen.

Regelingen

Daarnaast zijn gemeenten per 1 januari 2014 verantwoordelijk voor de ondersteuning van chronisch zieken en gehandicapten. Zij kennen een aantal regelingen die een gunstige uitwerking op de zorgkosten hebben. In de eerste plaats is er de collectieve zorgverzekering, die gemeenten kunnen aanbieden aan hun inwoners met een inkomen tot en met 130 procent van de bijstandsnorm. Zo’n gemeentepolis is niet goedkoper dan een reguliere verzekering, maar er worden wel meer kostensoorten vergoed. Bovendien biedt een gemeente vaak meerdere aanvullende pakketten aan, waarbij ook het eigen risico afgekocht kan worden. Ook kunnen gemeenten bepaalde zorgkosten vergoeden vanuit de bijzondere bijstand. Vaak zijn dit kosten die de zorgverzekeraar niet vergoedt. Tenslotte hebben gemeenten de mogelijkheid om vanuit de Wmo bepaalde zorgkosten te vergoeden of een forfaitaire vergoeding te verstrekken.

Bestedingsruimte

Over het algemeen blijken huishoudens vanaf de AOW-gerechtigde leeftijd genoeg bestedingsruimte te hebben om de extra zorgkosten te kunnen bekostigen. Een AOW-uitkering is hoger dan een bijstandsuitkering en door gemeentelijke tegemoetkomingen vanuit de Wmo, de collectieve zorgverzekering en de bijzondere bijstand worden de extra voor een groot deel gecompenseerd. Inwoners met een bijstandsuitkering, of een inkomen net daarboven, hebben het moeilijker. Ondanks alle landelijke én gemeentelijke compensatie lukt het hen, wanneer er extra zorgkosten bovenop de maandelijkse lasten komen, niet de begroting sluitend te krijgen.

Inkomensondersteuing

Behalve de groep inwoners met een bijstandsuitkering, is er nog een groep die aandacht verdient. Dit zijn de inwoners met een inkomen (net) boven bijstandsniveau tot aan modaal, die niet meer in aanmerking komen voor inkomensondersteuning, maar wel hoge zorgkosten hebben. Uit berekeningen van het Nibud blijkt dat ook deze groep hard getroffen kan worden wanneer er extra uitgaven aan zorg zijn.

Voorkomen

Op dit moment is het al zo dat huishoudens met een modaal inkomen moeten bezuinigen op andere uitgavenposten om zo hun zorgkosten te kunnen betalen. In de toekomst kan dit ook huishoudens met een nog hoger inkomen treffen. Instanties zoals de sociale wijkteams zouden ook voor deze groep, die niet voor compensatie van zorgkosten in aanmerking komt, oog moeten hebben. Dan kunnen zij de betreffende huishoudens bijvoorbeeld waar nodig begeleiden bij hun financiën om schulden te voorkomen.

Lees het hele artikel in Sociaal Bestek van augustus/september.