Barbara, haar leeftijd ligt rond de vijftig, maakte de sluiting van de
tippelzone niet meer mee. Zij vocht toen al voor een betere toekomst. Nu woont
ze een jaar in een huis voor beschermd wonen in Rotterdam-Noord. ‘Het is geen
hoerenopvang’, benadrukt ze over haar thuis. Het stigma dat de maatschappij haar
opplakt, steekt haar. Haar verleden is haar verleden en mensen kunnen
veranderen. Ze heeft noodgedwongen als tippelaarster gewerkt. Dat is niet iets
dat een vrouw voor de lol doet. Problemen en drugs duwden haar naar de G.J. de
Jongh- en opvolger de Keileweg.
Slechte dingen
Ondanks de pijn die ze jarenlang met behulp van drugs zorgvuldig had
weggestopt, vecht ze zich stapje voor stapje een weg naar een betere toekomst.
Ze gebruikt nog maar weinig drugs en heeft zicht op een eigen huis. Ze wil zo
snel mogelijk aan de andere kant van Nederland gaan wonen, want Rotterdam zal
haar altijd blijven herinneren aan de slechte dingen die ze heeft meegemaakt.
Manier van leven
Bijna dertig jaar was Barbara verslaafd. Nu heeft ze drie à vier maanden
niet meer gebruikt. Als ze op tv een man een pijp ziet roken, wordt ze toch
zenuwachtig. Hetzelfde heeft ze als mede-bewoonsters op zoek gaan naar cocaïne.
Maar ze kan er mee omgaan. Ze weet hoe ze moet ontsnappen aan het rotgevoel,
zoals ze dat omschrijft. Ze creëert een rustpunt door een boek te pakken en als
dat niet helpt, zoekt ze afleiding door keihard muziek op te zetten. Soms, als
ze een gigantische kater heeft van de cocaïne, bedenkt ze zich dat ze net tien
minuten had moeten wachten voordat zij de dealer aansprak. Ze heeft elke keer
spijt. De kick als voorheen krijgt ze niet meer. Ze vindt het niet eens meer zo
lekker. Ze voelt zich achteraf alleen maar rot, alsof er een trein over haar is
heen gewalst, legt ze uit.
Eigenlijk gebruikt ze alleen maar om even niet te hoeven nadenken. Na al
die jaren is het een manier van leven geworden. ‘Na een eerste haal merk je hoe
moeilijk het is om te stoppen. Maar eigenlijk houd je er alleen een nare nasmaak
aan over. Met het geld had je ook leuke andere dingen kunnen doen.’
Klein zusjeSinds twee jaar heeft ze het contact met
haar familie weer opgepakt. Elke week zit ze anderhalf uur met haar zus aan de
telefoon. ‘Laatst vertelde ze dat ze blij was dat ze haar kleine zusje terug
had. Ik moest daar vreselijk om janken. Ik was zo ontzettend blij.’Lang heeft ze
niet gevoeld dat er mensen zijn die om haar geven. Van zichzelf hield ze al
helemaal niet. ‘Ik ben weer een kind, ondanks mijn leeftijd.’ Haar bejaarde
moeder stopte haar onlangs lekker in bij het naar bed gaan. Ze moest huilen en
lachen tegelijk. ‘Ik was helemaal over m’n toeren.’ De liefde van haar familie
is het steuntje in de rug om te blijven vechten voor een nieuwe toekomst. Met
vallen en opstaan, is ze al een heel eind gekomen.
In eerste instantie verzette ze zich met hand en tand tegen de
hulpverlening. Ze heeft altijd op zichzelf gewoond en dacht dat ze dat nog
steeds kon. Toch was ze sterk en realistisch genoeg om de stap richting opvang
te nemen. ‘Als ik het nu niet doe, ben ik straks zestig – als ik dan nog niet
dood ben – en zit ik nog steeds achter de basespuit’, besefte ze. Ze is blij dat
ze samen met vijftien andere vrouwen een plekje kreeg in het huis van Bouman
GGZ. Ze hebben steun aan elkaar. Ze wil graag in een andere omgeving opnieuw
beginnen en hoopt dat mensen haar nemen zoals ze ‘op dat moment binnenkomt’.
‘Iedereen kan veranderen.’
Jeroen van der Have is ‘de baas’ van één van de huizen voor de vrouwen van
‘voorheen de Keileweg.’ Als er ergens in het pand aan de 1e Pijnackerstraat in
Rotterdam rumoer klinkt, moet hij even weg. Even een ruzie sussen over een pak
shag, zo gebeurd.
In het pand in het Oude Noorden in Rotterdam wonen nu zestien vrouwen. Van
der Have legt de nadruk op het woord wonen. ‘Het is hier geen gevangenis. We
zien vrouwen ook niet als patiënt, we proberen door het ziektebeeld van
verslaving en psychiatrische problematiek heen te kijken. Vrouwen die hier wonen
hebben al jarenlang geleefd met labels als junk en hoer, erg negatief. Daar
willen we vanaf.’
Bescherming Geen gevangenis, maar wel een huis met
regels. Er is corvee, boodschappen doen, koken, samen eten op vaste tijden,
alles in overleg, ieder zijn taak. Op doordeweekse dagen moet iedereen om tien
uur ’s avonds binnen zijn, in het weekend om elf uur. Dat levert zelden
problemen op, vertelt Van der Have. ‘De meeste vrouwen hoeven niet meer zo nodig
de deur uit. Ze hebben jaren op straat geleefd en zijn nu blij met een leuk
ingerichte eigen kamer. Ze zijn opgelucht omdat ze niet meer afhankelijk zijn
van een vriendje of een suikeroompje, hoe je het wilt noemen. In plaats van die
afhankelijkheid, waarbij het evenwicht altijd zoek was, bieden wij
bescherming.’
VertrouwenBescherming staat voorop en daar horen geen
sancties bij. ‘Als iemand afwijkt van de huisregels, gaan we niet straffen, maar
praten. We moeten het vertrouwen zien te behouden. Vergeet niet dat ‘onze’
vrouwen van ver komen. Jarenlang op straat leven eist zijn tol. Nu ze veel
minder drugs gebruiken komen lichamelijke gebreken aan het licht als slechte
longen, versleten knieën, slechte gewrichten.’
‘Op het psychisch vlak hebben veel vrouwen te maken met een post
traumatisch stress syndroom. Ze hebben dingen meegemaakt als schietpartijen,
mishandeling, groepsverkrachting. Iemand heeft dagenlang opgesloten gezeten. Bij
een ander werd een keer de keel dichtgeknepen, ze werd voor dood in de greppel
gegooid. We zijn ermee naar de politie gegaan, maar die heeft er niks aan
gedaan. De politie redeneert: ‘Je zult het er zelf wel naar gemaakt hebben, je
zult wel onder invloed geweest zijn.’ Op zo’n moment verliest een vrouw haar
vertrouwen in de hulpverlening.’
Terugval De dames zijn natuurlijk geen heiligen
geweest, vervolgt Van der Have. ‘Dat blijkt bijvoorbeeld op momenten dat het
verleden hen inhaalt. Dan komen er ineens brieven van deurwaarders binnen omdat
er nog oude schulden open staan.’ Het kan ook gebeuren dat vrouwen moeten zitten
voor een delict uit het verleden. Van der Have probeert dat als het even kan te
voorkomen. ‘Als je je in de gevangenis kwetsbaar opstelt, trek je het daar
niet, dus vallen vrouwen er snel terug in hun oude straatgedrag. Dan raken ze
alles wat ze opgebouwd hebben weer kwijt. Daarom proberen we met politie en
justitie afspraken te maken over alternatieven; werkstraffen of elektronische
detentie. Vaak lukt dat.’
Door op deze manier de bewoners te steunen, wekt en behoudt Van der Have
het vertrouwen dat nodig is voor een succesvol herstel. Veel praten klinkt wat
soft, zegt de coördinator. ‘Maar ik weet van de meeste vrouwen wat ze al bereikt
hebben. Als ze een keer terugvallen, kan ik dat goed plaatsen.’
Afkicken Zo’n terugval ligt steeds op de loer als het
gaat om drugsgebruik. Huisregel is dat vrouwen af en toe mogen gebruiken, één
keer per maand bijvoorbeeld. Volledig afkicken is geen doel. ‘Dat lukt meestal
tóch niet. Veel vrouwen die hier wonen, gebruiken al twintig, dertig jaar. Hun
hersenen zijn als het ware geëtst door drugsgebruik. Er is sprake van craving,
een sterke drang vanuit de hersenen om te gaan gebruiken. Als je per se wilt dat
niemand nog iets gebruikt, ontken je dat ziektebeeld. We streven wel naar zo
weinig mogelijk, maar het is geen wet. We willen het gebruik wel beperken tot
het weekend. De dagbesteding mag er niet door in gevaar komen.’
Eindstation of opstapDat er weinig problemen zijn rond
drugsgebruik verklaart Van der Have uit de motivatie van de vrouwen. Ze zijn
niet zomaar in het huis beland, hebben al een zorgtraject achter de rug. Ze zijn
via een crisiscentrum of zorgcentrum van Bouman GGZ binnengekomen. In een
kliniek is een diagnose gesteld en een behandelplan gemaakt. Er zijn nu drie
opvanghuizen volgens het IBW-model geopend voor de vrouwen van de Keileweg, dat
moeten er uiteindelijk tien worden, elk met zijn specifieke bewoners. Vrouwen
met persoonlijkheidsstoornissen, borderliners, antisociaal gedrag, schizofrenie,
ze kunnen in een aparte woning terecht. Met standaard inbegrepen, 24 uur zorg
per dag.Voor sommigen is een IBW-huis een opstap naar zelfstandigheid, voor
anderen een eindstation, maar hoe dan ook krijgt het leven van de vrouwen een
andere draai omdat ze dat zelf willen. ‘Ze krijgen medicatie, werken mee aan de
behandeling en zijn bereid zich aan afspraken te houden.’
Lees ook:
Meer weten? Lees dan ook de
portal/zorgwelzijn.portal/enc/_nfpb/true/_pageLabel/tsge_page_nieuwsbrief/_desktopLabel/zorgwelzijn/index.html”>gratis
Zorg + Welzijn Nieuwsbrief . Daarvoor kunt u zich
portal/zorgwelzijn.portal/enc/_nfpb/true/_pageLabel/tsge_page_nieuwsbrief/_desktopLabel/zorgwelzijn/index.html”>hier
aanmelden .
target=_blank>Door hier te klikken leest u de laatste editie.
