Door Carolien Stam – Er is weinig bekend over de maatschappelijke baten én over de kosten voor andere voorzieningen naast het onderwijsbudget voor zorgleerlingen. Juist die ‘andere kosten’ zijn relatief hoog – oplopend tot gemiddeld 22.000 euro per zorgleerling per jaar. Maar het is onduidelijk wat het effect is van de bekostiging van zorgleerlingen op hun deelname in de maatschappij. Dat blijkt uit onderzoek van het Centraal Planbureau: ‘Zorg om zorgleerlingen; een blik op beleid, aantal en kosten van jonge zorgleerlingen’.

Kosten
‘Met de door ons gevonden informatie was het niet mogelijk om de kosten toe te rekenen naar individuele zorgleerlingen,’ verklaart een van de CPB-onderzoekers Henry van der Wiel. ‘Wel is na te gaan wat de totale kosten van verschillende voorzieningen zijn. Maar daarmee kun je niet zien wat het beleid oplevert voor de individuele zorgleerling. Dus is ook niet duidelijk wat het effect is op zorgleerlingen.’

Strategisch gedrag
Het CPB zoekt de oorzaak van de stijgende kosten voor zorgleerlingen in de coöordinatieproblemen tussen de verschillende regelingen onder verschillende ministeries. Maar ook bij ‘Strategisch gedrag van ouder én van scholen.’ Van der Wiel: ‘Het beleid van de ministeries geeft ruimte om alternatieven te kiezen. Reguliere scholen die meer zorgleerlingen binnen krijgen dan voor wie ze vooraf budget hebben ontvangen via de Weer Samen Naar School-regeling, kunnen zorgleerlingen doorschuiven naar het speciaal onderwijs. Ouders kunnen met een rugzak hun kinderen juist weer eerder in het regulier onderwijs in eigen dorp houden.’

Effect op beleid
De uitkomst van het onderzoek staat haaks op de maatregel die staatssecretaris Dijksma van OCW vorige week aankondigde. Ze wil dat scholen in plaats van ouders het rugzakgeld gaan beheren. Maar uit het onderzoek blijkt dat beide ‘Strategisch gedrag’ vertonen. Afgezien van de hogere kosten is het ook nog eens niet duidelijk wat het effect van het beleid op de individuele zorgleerlingen is.

Budget
Wel duidelijk is dat er een toename is van 30.000 zorgleerlingen in de onderzoeksperiode van 1997 tot 2007. Volgens Van der Wiel zijn er in die tijd 20.000 rugzakleerlingen bijgekomen – die met een individueel budget in het regulier onderwijs extra begeleid worden. Er zijn ook 10.000 leerlingen extra in het speciaal onderwijs gekomen, voor kinderen met zwaardere beperkingen of –probleemgedrag. Het speciaal basisonderwijs – voor kinderen met een lichtere beperking – heeft in tien jaar 10.000 kinderen minder binnen de poort.

Maatschappelijk
De onderzoekers pleiten voor invoering van een goede registratie per zorgleerling: meer informatie over de individuele kosten, óók van complementair beleid. Verder is het nodig om achter de maatschappelijke baten van het beleid te komen door zorgleerlingen ook te volgen: waar komen ze uiteindelijk terecht? ‘Maatschappelijke baten zouden moeten blijken uit een lager beroep op sociale uitkeringen, minder hulp en minder criminaliteit. Zonder inzicht hierin is effectief beleid nauwelijks te ontwikkelen.’

Meer weten? Lees dan ook de gratis Zorg + Welzijn Nieuwsbrief. Daarvoor kunt u zich hier aanmelden.

Bron: foto: ANP Lex van Lieshout