Equip wordt onder meer gebruikt om een negatieve groepscultuur om te buigen naar een positieve. Kern is de peer-methode. Die gaat ervan uit dat jongeren elkaar sterk beïnvloeden. De leerkracht heeft vooral een coachende rol. Belangrijke componenten zijn sociale vaardigheden, leren omgaan met woede en morele dilemma’s.
Denkfouten
De methodiek speelt in op cognitieve gedragsproblemen, waarbij er vanuit wordt gegaan dat er een relatie bestaat tussen denken en doen. ‘Vaak is daarbij sprake van “denkfouten”: cognitieve vertekeningen’, zegt Van der Velden. ‘Een voorbeeld is de gedachte “Als ik steel, is dat niet erg, want iedereen doet het wel eens”.’
De behandelvariant van Equip is in Nederland sinds januari 2010 een van de methodieken in justitiële jeugdinrichtingen. Doel is om via groepsgewijze bewustwording, coaching en wederzijdse hulpbijeenkomsten het denken te beïnvloeden en zo antisociaal gedrag te verminderen.
Minder stoer
Van der Velden onderzocht de effecten van een preventievorm van Equip op vmbo-2-leerlingen. Op elf scholen binnen en buiten de Randstad werd aan zo’n 1500 vmbo’ers (55% jongens, 45 % meisjes) wél of niet het programma aangeboden. ‘Deze schoolvariant van Equip is nu voor het eerst getoetst’, zegt Van der Velden. ‘Gedurende het onderzoek vulden leerlingen en leerkrachten vragenlijsten in. Daaruit bleek dat jongeren antisociaal gedrag geleidelijk aan minder cool en stoer gingen vinden. Ook maakten ze minder morele “denkfouten”: het egocentrische denken en het goedpraten nam af’, vertelt ze. ‘Leerkrachten vonden dat het antisociale gedrag minder toenam onder jongeren die het Equip-programma volgden dan in de groep zonder dat aanbod.’
Leren discussiëren
‘We richtten ons op leerlingen in de onderbouw: in die leeftijdsgroep zie je vaak een piek in antisociaal gedrag’, zegt Van der Velden. ‘De vmbo’ers in het onderzoek hebben tweemaal per week Equip gehad in de klas. Ze oefenden groepsgewijs sociale vaardigheden, deden rollenspellen en discussieerden. De docent was daarin getraind met een intensieve Equip-cursus van 18 uur.’
Goedpraten
Ook bij de preventievariant van Equip gaat het om bewustwording en het bijstellen van denkfouten. ‘Een denkfout als egocentrisme (“dat is mijn probleem niet”) wordt verondersteld vooraf te gaan aan antisociaal gedrag als stelen, vernielen of pesten. Maar denkfouten kunnen ook achteraf optreden. Dan worden zulke gedachten bijvoorbeeld gebruikt om antisociaal gedrag goed te praten. Of om gevoelens van schuld en schaamte uit te vlakken. Bijvoorbeeld door te zeggen dat een auto-inbraak de schuld van de eigenaar is: “Had-ie maar een alarm moeten nemen”. Dergelijke vertekeningen in het denken nemen door de inzet van Equip af’, zegt Van der Velden. ‘De gevonden effecten zijn klein. Aandachtsgebieden voor nader onderzoek zijn de kwaliteit van de implementatie en eventuele aanpassingen van het programma.’
Meer weten? Lees dan ook de gratis Zorg + Welzijn Nieuwsbrief. Daarvoor kunt u zich hier aanmelden.
Bron: Foto: Rick Nederstigt/ANP
