Het coronavirus legt veel problemen in de samenleving bloot. Bekende problemen als eenzaamheid worden bovendien alleen maar vergroot. Professor Scherder: ‘Eenzaamheid was al een ernstig probleem in onze samenleving. Onder jong en oud. En de ontmoeting wordt nu in deze tijd alleen maar moeilijker gemaakt. We weten dat eenzaamheid veel nadelige gezondheidseffecten heeft. Eenzaamheid werkt stressverhogend, kan leiden tot chronische stress en tot ontstekingsreacties. Zo kunnen bijvoorbeeld de pijnbanen  sensitiever worden voor normale prikkels en dat betekent dus dat eenzame mensen letterlijk meer pijn kunnen ervaren.’

Dagelijks blokje om

Juist voor deze groep  is het volgens de bekende hoogleraar neuropsychologie nu erg belangrijk om in beweging te komen. Om elke dag te wandelen of – wanneer dat niet mogelijk is – thuis te bewegen. Scherder maakt zich al jaren sterk voor een actieve leefstijl. Nederland zit te veel, heel veel mensen zitten wel meer dan zeven uur per dag. Zijn oproep om in beweging te komen, is alleen nog maar urgenter geworden, zegt hij. Samen met de Hersenstichting lanceerde Scherder vorige maand nog de app ‘Ommetje’ om mensen te stimuleren dagelijks een blokje om te gaan. ‘Het gevaar met corona is dat niet alleen de eenzaamheid groter worden, maar ook dat iedereen door al dat thuis zitten, nog minder gaat bewegen.’

Pandemie van de fysieke inactiviteit

De gevolgen daarvan zijn bekend. ‘We hebben eigenlijk al jaren te maken met een pandemie waar wereldwijd miljoenen mensen per jaar aan overlijden. De pandemie van de fysieke inactiviteit. Dat zijn ziektes gerelateerd aan te weinig beweging, zoals diabetes, obesitas, hart- en vaatziekten. Zoveel slachtoffers, allemaal gerelateerd aan te veel zitten. Zitten is het nieuwe roken’, klinkt het. ‘En dit zijn dezelfde groepen die ook nu het meest kwetsbaarst zijn. Ze worden dubbel getroffen.’ En dat betekent niet ‘eigen schuld, dikke bult’, benadrukt hij. ‘Veel mensen met hart-en vaatziekten kunnen nu eenmaal minder goed bewegen en lang niet iedereen kan iets doen aan obesitas. Denk aan genetische obesitas. Waar het om gaat is dat deze groepen mensen steeds extra kwetsbaar zijn en dat we uit preventief oogpunt allemaal méér moeten gaan bewegen.’

Missie

De komende tijd gaat hij – met andere wetenschappers en professionals – deze boodschap nog luider verkondigen. ‘Dit is echt mijn missie. Ik hoop dat de politiek het ook oppikt. De helft van de Nederlanders is obees. We moeten nu echt in actie komen. Juist uit het oogpunt van ons immuunsysteem.  Onze kinderen zitten op school de hele dag, komen thuis en gaan weer gamen. Buitenspelen is heel veel minder geworden. Uiteraard zullen we steeds opnieuw met virussen te maken hebben en daarom moeten we nu aan onze fitheid werken. Afscheid nemen van onze inactieve leefstijl. Zodat we in de toekomst weerbaar zijn. Met bewegen bouwen we onze weerstand op, versterken we ons immuunsysteem.’

Sociale cohesie

De professor realiseert zich dat het vooral voor mensen die alleen thuis zitten en kampen met ernstige eenzaamheid, helemaal niet eenvoudig is om dagelijks een ‘ommetje’ te gaan maken. De drempel om de deur uit te gaan is vaak erg groot. ‘Ik weet dat dat heel ingewikkeld is en ik denk daar ook niet te makkelijk over. Maar het effect van zo’n wandeling is groot. Matig intensief bewegen, daar gaat het om. Dus een beetje dóórlopen. Je ziet weer mensen om je heen, weliswaar op anderhalve meter, maar er is wel sprake van sociale cohesie.’ Daarnaast zorgt beweging voor een betere doorbloeding, waardoor de verbindingen in de hersenen beter gaan werken. Wandelen vermindert stress en verhoogt de creativiteit en productiviteit.

Sociaal professionals moeten goede voorbeeld geven

Volgens Scherder, een van de sprekers op het Zorg+Welzijn congres over eenzaamheid in september is het belangrijk dat sociaal professionals zich ook bewust zijn van al deze positieve effecten. ‘Zij moeten het goede voorbeeld geven en dus eerst doordrongen zijn van het belang van bewegen. Wanneer mevrouw Janssen al vier uur achter elkaar in dezelfde stoel zit, moeten ze haar even meenemen voor een ommetje.’ Hij begrijpt dat het niet eenvoudig is voor professionals om het ‘patroon van zitten’ te doorbreken. ‘Onze hele samenleving zit graag, maar het is zo belangrijk – juist met deze kwetsbare groepen – om het immuunsysteem te versterken. Zorg dat die accu omhooggaat.’