Saskia Keuzenkamp focust in haar onderzoek op de ‘toegevoegde waarde van de inzet van ervaringsdeskundigen’, met name voor mensen die in armoede leven of schulden hebben.

Is de rol van de professional niet toereikend?
‘Mensen die te maken hebben met schulden en armoede, bij hen is meestal van alles aan de hand. Ze hebben veelal een lage opleiding, psychosomatische en vaak chronische klachten, een beperkt sociaal netwerk en financiële problemen. Professionals op het gebied van werk en inkomen zijn heel erg bezig met het oplossen van de financiële problemen of uitsluitend gericht op deelname van mensen aan betaald werk of schuldhulp. Als je alleen op dat aspect van de problematiek insteekt, dan mis je belangrijke andere problemen van mensen en zal de interventie niet duurzaam effectief zijn.’

Waar past de ervaringsdeskundige dan in de hulpverlening?
‘Uit peilingen die wij bij Movisie hebben gedaan naar sociale teams blijkt dat die professionals zich vooral op de zorg en ondersteuning van mensen richten. Maar dat er weinig verbinding is bijvoorbeeld met arbeid en inkomen, terwijl daar belangrijke factoren in zitten om mensen uit de problemen te halen. De ervaringsdeskundige kan die twee leefgebieden – zorg en arbeid – verbinden. Doordat hij verschillende kanten van de situatie van een cliënt uit eigen ervaring kan benoemen. Die integrale blik moet je hebben om op de juiste manier te acteren.’

Hoe past een ervaringsdeskundige in het team?
‘Je moet ze aannemen. In de ggz doen men dat al in de Fact-teams – nauwe samenwerking tussen verschillende hulpverleners rond een ggz-patiënt (red). Een ervaringsdeskundige is verplicht onderdeel van zo’n team. Er is overigens nog weinig onderzoek gedaan naar of en wanneer samenwerking met een ervaringsdeskundige ook effectief is. Een ervaringsdeskundige is wel een plausibele aanvulling, want professionals zijn gespecialiseerd in ieder een stukje van de puzzel op te lossen. Zo’n “smalle” benadering werkt niet altijd, dan heb je iemand nodig die het grotere plaatje ziet en vanuit de ongedeelde leefwereld van de cliënt kijkt. Dat is ook de focus van het onderzoek dat ik ga doen; de toegevoegde waarde van de ervaringsdeskundige.’

Het aantal ervaringdeskundigen in het sociaal domein neemt snel toe. Maar onderzoeker en voorvechter Wilma Boevink is kritisch. ‘We zijn nog ver verwijderd van een werkelijke verandering van het systeem.’ Lees dit Premium artikel uit Zorg+Welzijn magazine>>

Moet een ervaringsdeskundige een betaalde functie krijgen?
‘Dat gebeurt op dit moment nog bijna niet. Ervaringsdeskundigen werken veelal vrijwillig. Er is ook discussie over. Als je wordt betaald, dan bestaat het risico dat je wordt ingekapseld in het systeem. Terwijl ervaringsdeskundigen ook belangrijk zijn om kritisch te kijken naar de hiaten in de hulpverlening. Ik denk dat beide rollen van de ervaringsdeskundige nodig zijn. Die van de tegenspraak als luis in de pels, maar ook die van de invloed van ervaringsdeskundigheid in de instituties. Ervaringsdeskundigen binnen én buiten samen kunnen bijdragen aan betere ondersteuning van mensen, ook door professionals.’

Op 28 november, voorafgaand aan de oratie van Saskia Keuzenkamp vindt het symposium Kwalitatief onderzoek als bewijs voor ‘wat werkt’ plaats bij de VU. Tijd: 13.00-15.00. Toegang: gratis. U kunt zich hiervoor nog aanmelden op fsw.vu.nl/kwalitatiefonderzoek.