De inzet van ervaringsdeskundigheid in de geestelijke gezondheidszorg is in de tachtiger jaren ontstaan vanuit de cliëntenbeweging en spraakmakende ervaringsdeskundigen. Deze beweging sloot aan bij de ontwikkeling van de opvattingen over rehabilitatie: het ondersteunen van cliënten bij hun proces van herstel. De cliënt als burger, de mens met zijn mogelijkheden is daarvoor uitgangspunt, niet de cliënt als patiënt met zijn ziekte.

Herstel

Herstel is wat anders dan genezing: het is het unieke en persoonlijke proces waarbij iemand probeert de draad van het leven weer op te pakken, de regie te hervinden en het leven weer inhoud, zin en richting te geven. De ervaringsverhalen van anderen bleken te helpen bij dit herstelproces. Hieruit ontwikkelden zich een veelheid van initiatieven voor ervaringsdeskundige inzet: zelfhulpgroepen, voorlichting, cursussen, alternatieven voor care en dergelijke. In het verlengde daarvan zijn scholingstrajecten voor ervaringsdeskundigheid opgezet. De waarde van de inzet van ervaringsdeskundigheid is nu niet meer weg te denken en maakt regulier onderdeel uit van herstelondersteuning.

Professionaliseren

Ivy Veira vertelt dat de oorsprong van Markieza te vinden is in het Cliëntenbelangenbureau (CBB) van de Eindhovense GGzE. ‘Het idee om ervaringsdeskundigen professioneel te scholen en als professional in te zetten in de reguliere hulpverlening is daar zo’n twintig jaar geleden ontstaan. Er is toen eerst een start gemaakt om met inzet van de eigen ervaringen andere cliënten te helpen. En later zijn stappen gezet om die inzet te professionaliseren, eerst door interne trainingen. Bij de GGzE zijn toen ook al snel ervaringsdeskundigen begonnen.’

Opleiding

Van meet af aan is er samengewerkt met opleidingsinstituten, UWV, gemeenten en werkgevers. Veira: ‘Samen met het Summacollege hebben we een mbo-opleiding ontwikkeld waar ervaringsdeskundigheid integraal onderdeel van uitmaakt en waarmee je als ervaringsdeskundige aan de slag kunt. Met het UWV en de gemeente hebben we contacten gelegd om de opleiding onder de aandacht te brengen. En we hebben intensief samengewerkt met de werkgevers in de regio waar de afgestudeerden uiteindelijk een plaats moeten krijgen.’

De ervaringsdeskundige is bezig aan een grote opmars. Uit een onderzoek van het Trimbosinstituut blijkt dat psychiatrische patiënten baat hebben bij een trainingsprogramma van ervaringsdeskundigen. Lees meer >>

Inloop

In 2013 werd Markieza opgericht. ‘We wilden verder ontwikkelen, midden in de maatschappij staan en open staan voor iedereen en niet alleen voor cliënten van de instelling. Van daaruit is Markieza ontstaan, als aparte organisatie met een inloop voor iedereen die iets met zijn ervaringen wil doen.’

Vrijwilligers

De inloop biedt mensen de mogelijkheid om binnen te lopen voor een luisterend oor. Ze kunnen zich oriënteren op trainingen en workshops, de opleidingen of als er specifieke vragen zijn voor een gesprek met een ervaringsdeskundige. Schiks: ‘We werken vanuit het principe van meester-gezel: je mag iets komen halen, maar iedereen heeft ook iets te brengen. Bijvoorbeeld het delen van je verhaal met anderen, het informeren van bezoekers, het begeleiden van vrijwilligers, het doen van klussen. Alle contacten en activiteiten dragen bij aan herstel. Hier zijn betekent automatisch dat je actief werkt aan je herstel. En herstellen doe je zelf.’

Reflecteren

Markieza biedt dus allereerst ondersteuning bij herstel. Daarnaast zijn er drie opleidingen. Voordat een kandidaat zich kan inschrijven voor een opleiding, wordt goed gekeken naar wat de kandidaat aan kan. ‘Ook hier is het van belang om te kijken naar zijn herstelproces en, of de kandidaat in staat is daar goed op te reflecteren. De basis moet stevig zijn. De opleidingen vragen nogal wat en zo proberen we teleurstellingen en terugval te voorkomen. ’ In de afgelopen jaren hebben heel wat mensen één van de opleidingen succesvol afgerond. Op jaarbasis halen gemiddeld vijftig mensen hun diploma of certificaat, waarmee ze binnen zorg en welzijn als ervaringswerker aan de slag kunnen. 84 procent van hen heeft na het behalen van het diploma binnen drie maanden een betaalde baan. De overigen studeren door of kiezen er om persoonlijke redenen niet voor om te gaan solliciteren.

Lees het hele artikel in Sociaal Bestek van oktober/november >>