Hanneke Felten, interventie-ontwikkelaar en onderzoeker bij Movisie bekeek zo’n 150 wetenschappelijke onderzoeken over het verbeteren van de houding van mensen naar minderheidsgroepen zoals lesbische vrouwen, homoseksuele mannen, biseksuelen en transgenders (LHBT’s). Ze toetste vier veel voorkomende werkwijzen voor LHBT-acceptatie hieraan. ‘Ik heb gekeken naar het gebruik van theater en film, het doen van raadspellen, kennisoverdracht en dialoogbijeenkomsten. We zijn namelijk vaak al blij als er  aandacht wordt besteed aan homoseksualiteit of LHBT, maar wat werkt er nu echt? Zo blijkt dat sommige werkwijzen ook juist slecht kunnen uitpakken.’

Stereotype

Op scholen en verzorgingshuizen wordt er vaak gewerkt met zogenaamde raadspellen. Er staan bijvoorbeeld drie mensen voor de groep en dan moeten de deelnemers raden wie van die mensen homoseksueel is, legt Felten uit. Diegene die homoseksueel is, voldoet in dit geval vooral niet aan het stereotype beeld dat de deelnemers van homo’s hebben. ‘Het doel van deze methode is om het stereotype beeld van de homo onderuit te halen. Een homo kan er bijvoorbeeld ook stoer uitzien en van voetbal houden.’

Uitzondering

Maar het is niet plausibel dat deze methode echt goed werkt, ontdekten Felten en haar collega’s. ‘De deelnemers denken wel: hé, deze homo is anders dan ik dacht. Maar, ze concluderen dan dat dit een uitzondering op de regel is. De gedachte zal zijn: deze homo valt mee, maar andere homo’s zijn wel allemaal verwijfd. Het is behoorlijk ingewikkeld om met deze werkwijze de gedachtengang van de deelnemers te veranderen. Je zou dan eigenlijk een hele grote groep voor de klas moeten hebben die niet voldoet aan het stereotype beeld. Maar dat is logistiek weer lastig.’

‘Professional kan meer doen voor LHBT-jongeren’

LHBT-jongeren zoeken elkaar graag op en zijn makkelijk enthousiast te krijgen om activiteiten te organiseren. Als gemeenten en professionals hen ondersteunen in deze activiteiten, voorkomen ze de hulpverlening die vaak een stuk duurder is. Lees hier meer >>

Empathie

Theatervoorstellingen en films met daarin een homoseksuele personage leveren juist heel goede resultaten op, zo blijkt uit het onderzoek. De kijker ziet de moeilijke situaties waarin de personages terecht komen omdat zij uitgesloten, gepest of gediscrimineerd.  ‘De bedoeling is dat de kijker zich kan inleven in die persoon en empathie voelt. Maar, dan moet het er niet te dik bovenop liggen. Het werkt het beste wanneer de kijker zich kan verliezen in het verhaal en niet het idee krijgt een film te zien die hem op andere gedachten moet brengen.’

Voorlichting

Wat Felten totaal niet had verwacht, is dat wanneer een voorlichter of docent komt vertellen dat homoseksualiteit geen keuze is, meestal geen effect heeft. Of juist vaak een negatief effect. ‘Juist benadrukken dat het geen keuze is, kan  het idee geven dat homoseksuelen haast een heel ander soort mens zijn. Het lijkt er op dat een  rationele insteek niet zo goed werkt. Wellicht omdat homo-onvriendelijk zijn geen rationele grond heeft. Homofobie is gebaseerd op irrationele angsten; homo’s zijn gevaarlijk of proberen alle hetero’s te versieren. Zo’n rationele voorlichting lijkt dus weinig effect te hebben.’

Dialoog

Tot slot is een open dialoog over de acceptatie van homoseksualiteit een onhandige methode. ‘Wanneer iedereen zijn mening mag geven, moet je ook negatieve meningen toestaan. Uit onderzoek blijkt dat wanneer mensen negatieve meningen horen uit hun eigen groep, dat zij zelf ook negatiever worden. Zo kan het zijn dat je juist de mate van acceptatie vermindert bij de positief gestemden.’

Aanpassen

Het is niet nodig om gelijk te stoppen met je methode, wanneer deze bijvoorbeeld een raadspel of een voorlichtingsonderdeel hebben, stelt Felten gerust. ‘Ik wil wel adviseren om eens goed te kijken naar wat je kan aanpassen in je methode. Misschien kun je bepaalde contraproductieve elementen zoals een open dialoog schrappen en meer onderdelen toe te voegen die de empathie vergroten, omdat dat laatste juist heel kansrijk blijkt.’

Meer weten over het onderzoek ‘Do the right thing’? Download dan hier de publicatie >>