Uit onderzoek van onder meer sociologe Anja Machielse is al bekend dat liefst een op de drie Nederlanders met eenzaamheid te maken heeft. Isolement komt voor bij een scala aan kwetsbare groepen, niet alleen onder ouderen maar ook onder jongeren, alleenstaanden, gehandicapten, psychiatrisch patiënten en kinderen. Professionals vinden dat ze het probleem vaak goed herkennen, maar in de meeste gevallen leiden ze het af uit het gedrag van mensen.

Dagelijks
Sociale professionals – en ook vrijwilligers – komen veel met eenzaamheid in aanraking, zo blijkt uit de antwoorden van bijna 800 respondenten die in oktober 2009 aan de enquête deelnamen. ’Sommigen zelfs elke dag’, vertelt MOVISIE-onderzoeker Bard Briels. ‘Zeven van de tien professionals geven aan dat ze het minimaal zes keer per jaar tegenkomen.’

Sociaal en emotioneel
Hij maakt een onderscheid naar omgevingsfactoren (bijvoorbeeld religie en voorzieningenniveau), persoonlijk functioneren (ontbreken van een partner of sociale vaardigheden) en maatschappelijk functioneren (werk of verhuizing) als verklaring van het isolement. ‘Wij onderscheiden emotionele en sociaal eenzamen. De eerste groep hoeft maatschappelijk gezien helemaal niet zo eenzaam te zijn, heeft soms een groot netwerk, maar voelt zich toch eenzaam en wil dat veranderen.’ zegt Briels.

Taboe
Het taboe op eenzaamheid moet worden doorbroken, zo concludeert hij. ‘Doordat het zo’n taboe is blijft het een verborgen probleem. Het onderwerp moet veel minder beladen worden. Dat kan bijvoorbeeld door toneelvoorstellingen als het Circus van t Eenzaam Hart.’ 

Oplossingen
Praktische oplossingen voor isolement zoeken de sociale professionals ook in de richting van het verbeteren van sociale vaardigheden en coaching. ‘Het is voor mensen heel belangrijk om vroeg te investeren in sociale relaties en niet alleen te leunen op een partner. Weerbaarheidstrainingen en op maat gerichte oplossingen moeten veel vroeger worden aangeboden.’

Mentorprojecten
Veel professionals geloven in een-op-een oplossingen. ‘Een groepsaanpak zoals het aanbod van sociale restaurants als de Van Hart Resto’s, is niet voor iedereen geschikt. Mentorprojecten hebben bij die groep misschien meer succes. Een mentor kan zelfvertrouwen geven, helpen bij het sluiten van vriendschappen, zonder zoals bij maatjesprojecten zelf een vriendschapsband aan te bieden.’

Netwerken
Instellingen bieden vaak indirecte oplossingen voor het probleem. ‘Methoden als sociale activering, versterking van sociale samenhang en wijkopbouw spelen vaak indirect in op eenzaamheid.  Het probleem moet meer bespreekbaar worden en nauwkeuriger onder de loep worden genomen, bijvoorbeeld door intercollegiale toetsing en het opzetten van professionele netwerken op het thema eenzaamheid.’

Landelijke coalitie
De Coalitie Erbij moet de komende jaren een grote rol gaan spelen bij het bespreekbaar maken van eenzaamheid als maatschappelijk probleem. De coalitie van landelijke organisaties als De Zonnebloem, MOgroep, Mezzo, CG Raad, Leger de Heils en Humanitas organiseert op 25 maart een bijeenkomst waarbij een nieuw digitaal platform wordt gepresenteerd.

Zie ook: Frontliniepanel: ‘Professionals zien Wmo steeds meer als kwaliteitsimpuls’, Zorg + Welzijn, 12 maart 2009

Meer informatie over het onderzoek: Eenzaamheid? ‘Soms is er geen oplossing voor.‘ Sociale professionals kunnen zich aanmelden voor het frontliniepanel via www.movisie.nl/frontliniepanel

Meer nieuws in uw inbox? Klik hier voor de gratis Zorg + Welzijn Nieuwsbrief. Voor meer achtergronden en opinies, neem hier een abonnement op Zorg + Welzijn Magazine.