Moeten ze commerciëler gaan werken? Nee dat is volgens De Gast niet het goede woord. ‘Daarbij denkt iedereen aan winst en bonussen. Ik zou eerder zeggen: marktgericht.’ Zorg- en welzijnsorganisaties kunnen volgens hem meer ondernemend aan de slag en kunnen daarbij een voorbeeld nemen aan een steeds groter wordende groep: de sociaal ondernemers.
Doen
Sociaal ondernemers zien een probleem, willen dat aanpakken, bedenken daarvoor een verdienmodel en gaan het vervolgens doén, zo vat De Gast samen. Bijvoorbeeld de initiatiefnemers van Granny’s Finest: een label met winkel en webshop in hippe breisels die gemaakt worden door de oma’s van Nederland. Granny’s Finest geeft ouderen een doel en brengt hen in contact met elkaar en met de koper van het product.
Bureaucratie
Eenvoud lijkt te werken, zo blijkt uit de voorbeelden van sociaal ondernemerschap in het e-magazine Sociaal & Ondernemend dat Movisie samenstelde. ‘Sociaal ondernemers hebben nauwelijks last van regeltjes en bureaucratie. Ze zijn heel flexibel, omdat ze zich vaak toeleggen op één taak. Daardoor kunnen ze sneller inhaken op veranderingen in de markt en de wensen van de gebuiker. Grote welzijnsorganisaties bieden vaak een heel pakket aan diensten aan, waardoor je bureaucratie niet altijd kunt voorkomen en minder flexibel bent.’
Jonge ondernemers weten veel beter wat jongeren bezig houdt en handelen daar ook naar, stelt Atta de Tolk. Samen met sociaal pedagoog Jan Laurens Hazekamp schreef hij het boek Self Made. Een pleidooi voor erkenning van ondernemend jongerenwerk. En met scherpe kritiek op het professionele jongerenwerk. Lees hier meer >>
Budget
Dat is op zich niet erg, vindt De Gast. ‘Grote organisaties kunnen hierop inspelen door met kleine teams te werken. Teams die misschien ook budgetverantwoordelijkheid hebben. Zo kun je op een vergelijkbare manier werken als sociaal ondernemers.’
Subsidie
Wil je slagen in het sociaal ondernemerschap moet je een goed verdienmodel hebben, weet De Gast. ‘Anders ga je eenvoudigweg failliet of blijf je afhankelijk van subsidie. De gemeente blijft zorg en welzijn wel financieren, maar het zou goed zijn om je inkomsten niet alleen van de overheid, maar ook uit fondsen en de markt te genereren.’
Risico
Er is niet van iedereen een ondernemer te maken en dat hoeft ook niet, geeft De Gast toe. ‘We zien dat veel sociaal ondernemers risico durven te nemen in tegenstelling tot traditionele welzijnsondernemingen. Dat is soms wel terecht, want ze moeten kunnen verantwoorden wat ze met de subsidie doen. Maar durf eens aan iets te beginnen zonder dat je weet wat er uitkomt. Het is zeker in deze tijd belangrijk dat je als zorg- en welzijnsorganisatie lef toont. Door te doen!’
In het e-magazine Sociaal en ondernemend van Movisie staan verhalen over professionals en ondernemers in welzijn en zorg die het anders durven doen, goede voorbeelden van initiatieven die sociale impact realiseren door creatief gebruik van (financiële) middelen of een verrassende samenwerking. Download het e-magazine hier >>
Ik onderschrijf een groot gedeelte van dit verhaal. Ik vraag me wel af of het eerlijk is om de aap alleen op de schouder van welzijnsorganisaties te zetten. Die zijn door het verantwoordingsspel een soort kloon van de ambtelijke organisatie geworden. Met als gevolg dat ze soms zo flexibel als een loden deur zijn.
Het zwaartepunt in mijn ogen zou moeten liggen op de vragen: hoe financier je als gemeente op een juiste manier de eigen beleidsdoelstellingen, hoe creer je de juiste prikkels voor aanbieders van welzijn, hoe voorkom je ellenlange verantwoordingsrituelen.
En dat wordt nog een lastige. Want ambtelijke organisaties neigen nog steeds veel naar riscomijding; willen graag 1 aanspreekpunt voor het hele pakket aan welzijnsdiensten; en experimenten zijn prima, zolang er maar een verwacht resultaat uitkomt.
Als de financiering/verantwoording verandert, gaan welzijnsorganisaties met ondernemende capaciteiten vanzelf mee. De rest sterft vanzelf uit.
Overigens, de corebusiness van het welzijnswerk is in mijn ogen nog steeds het ‘verbinden’, het managen van processen in de gemeenschap. De sociaal ondernemers manifesteren zich nu met name op productniveau en dan op een groter werkgebied. De slimme, makkelijk te vermarkten dienstverlening gebruik makend van social media. Mooi, en een verrijking van het welzijnsveld, maar tot nu toe nog vrij beperkt.
Fijn artikel Willem-Jan en Alexandra! Ik kan me hier helemaal bij aansluiten!