‘We weten niet precies hoeveel gameverslaafden er tijdens de coronacrisis bijkomen, maar er zijn redenen om aan te nemen dat het aantal groeit.’ Ex-gameverslaafde en publicist Michiel Smit houdt de ontwikkelingen nauwlettend in de gaten, onder andere voor zijn volgende boek over gameverslaving. ‘Het dataverbruik is veel corona brandhaarden gigantisch (tot wel 70%) gestegen, in Italië raakten sommige netwerken zelfs overbelast. Een groot deel van dit extra dataverkeer is game gerelateerd.  En de grootste alarmbel: de aandelen van videogames zijn omhooggevlogen. Dat wijst allemaal op meer gamegebruik en, in de marges van die groei, waarschijnlijk ook meer gameverslaafden. Alles wat games zo verslavend maak, wordt versterkt door de coronamaatregelen.’

Ervaringsdeskundig

Zelf ervaarde Smit hoe heftig het is om verslaafd te zijn aan gamen. Hij speelde zijn hele middelbareschooltijd zo’n acht uur per dag. ‘Op papier had ik een prima leven: ik had vrienden, ging elk jaar over op het vwo, deed voetbal en stijldans. Toch kroop ik elk vrije uur achter de computer, en gamede ik niet dan was ik er in mijn hoofd nog steeds mee bezig.’ Bij Smit was het misgelopen in de brugklas toen hij zowel op school als in zijn voetbalteam werd gepest. ‘In de werkelijkheid voelde ik me zwak, maar in het spel deed ik ertoe. Daar deed ik dingen waar James Bond van zou blozen’. Ouders, leraren, vrienden, niemand had door wat er sluipenderwijs gebeurde. ‘Het probleem was dat ik mijn problemen niet onder ogen kwam, maar juist het aangaan en oplossen van moeilijkere dingen vormt je karakter en doet je groeien in het leven. Ik stond stil, en de pijn daarvan dompelde ik ook weer onder in games.’

Verslaving

Naast een mogelijkheid om te ontsnappen aan de werkelijkheid, zijn games er ook op gericht mensen zo lang mogelijk te laten spelen. Dat werkt verslaving in de hand. ‘Spelontwikkelaars zoeken naar de ultieme sweet spot. Ze programmeren spelelementen zo dat je hersenen gelukshormonen aanmaken’, vertelt Smit, die zijn master neurobiologie op gameverslaving toespitste. ‘Zoals het halen van doelen, ‘lootboxes’ (virtuele schatkisten waarmee gamers onder meer extra voorwerpen of uitbreidingen kunnen winnen, red.), geseksualiseerde content en het opvoeren van spanning waardoor je adrenaline gaat stromen. Ze testen proefpersonen letterlijk op lichamelijke reacties tijdens het spelen.’

Puber

Die verslavende mechanismen zijn extra gevaarlijk voor tieners, die nog minder zicht hebben op lange termijneffecten en misschien minder discipline hebben. Smit weet nog goed hoe dat voor hem was als tiener. ‘Ik was echt geen domme jongen en toch begreep ik geen snars van wat er met me gebeurde, waarom ik elke keer naar dat spel gezogen werd.’

Voldoening

Ondertussen zat hij uren achter de computer of tv, zonder iets op te bouwen. ‘Je hersenen kennen het verschil niet tussen de voldoening die je krijgt na het maken van een geweldige maaltijd, de voldoening na tien kilometer rennen, of de voldoening van het behalen van level 10’, vertelt Smit. ‘Games zorgen voor duidelijke en makkelijk haalbare doelen. Dat maakt ze zo aantrekkelijk. Je krijgt instant bevrediging. Maar je leeft niet voor iets wat je belangrijk vindt, niet voor wat misschien meer moeite kost, maar waar je op de lange termijn dan ook blijer van wordt.’

Voorkomen

Wat te doen om een gameverslaving te voorkomen? Smit: ‘Wat het beste werkt is om goed geworteld te raken met de wereld. Dat bedoel ik zowel letterlijk als figuurlijk: denk aan vrienden, collega’s, familie. Zoek een hobby waar je zingeving door ervaart. Hoe minder je geworteld bent, hoe meer ruimte er is voor games en voor je het weet, zijn die games de plek waar je naartoe kan als er moeilijke taken op je bord liggen en je eigenlijk hard moet zijn tegen jezelf. Je hebt liever dat je dan naar vrienden kan en andere skills hebt ontwikkeld om je problemen op te lossen.’

Leef je waarden

En ook daarom zijn de coronamaatregelen zo ‘gevaarlijk’: contact met anderen is moeilijker. Automatische contactmomenten zoals op het werk of bij de sportclub zijn er niet. Maar blijf dat contact zoeken, adviseert Smit: ‘Organiseer een zoom-feestje of ontmoet vrienden en familie buiten, op anderhalve meter afstand. En zoek hobby’s die je nu wel kan doen: ga in de tuin werken, leer koken, muziek maken, ga individueel sporten. Het belangrijkste is dat je nadenkt over wat jouw waarden zijn om daar vervolgens dagelijks naar te leven.’

Game-industrie

‘En speel vooral een game,’ benadrukt Smit. ‘Ik ben helemaal niet tegen gamen. Mensen kunnen daar heel veel plezier aan beleven en dat gun ik iedereen. Het is alleen wel belangrijk dat we ons beter bewust zijn van de gevaren. De game-industrie is groter dan de muziek- en filmindustrie bij elkaar. Met zulk groot kapitaal zitten er donkere kanten aan. Denk bijvoorbeeld aan de lobby om gaming een olympische sport te maken, of goed betaalde “professionele” gamers. Dat is onderdeel van een gerichte normaliseringscampagne. Bewustzijn wapent ons tegen die donkere kanten.’