Hoe kunnen ouders zo goed mogelijk uit elkaar gaan, waarbij de kinderen centraal staan en zo min mogelijk schade van de scheiding hebben? ‘Dat is onze corebusiness’, zegt Malou van Essen, jeugdwerker bij Entrea Lindenhout, organisatie voor specialistische jeugdhulp. ‘Tijdens alle gesprekken met ouders die in een complexe scheiding zitten, liggen de foto’s van de kinderen op tafel. Om een duidelijke focus op het kind en het belang van de kinderen te krijgen en te houden.’

Ouderschap blijft

Bij Entrea Lindenhout werkt Malou van Essen al jarenlang met de methodiek: ‘ouderschap blijft’. ‘Ouders komen bij ons als ze verloren raken in een strijd voortkomend uit onder andere stress,  rouw en verlies. Het belang van het kind wordt in alle fases van de hulp benadrukt. Maar het maken van afspraken in belang van het kind kan soms wel pas gebeuren wanneer eerst stil is gestaan bij de rouw en het verlies. Dat lukt goed, maar soms ook niet. Wij hebben de kennis en ervaring om te weten wat in het belang is van het kind in een complexe scheiding: het wil voornamelijk duidelijkheid. Een kind wil weten waar het aan toe is en wanneer het bij papa, en wanneer bij mama kan blijven. En vrij kunnen bewegen tussen papa en mama, emotionele toestemming van beide ouders om bij de andere ouder te mogen zijn en het daar fijn te hebben. Wij hebben ook gesprekken met de kinderen zelf, vanaf vier jaar.’

Juridische deel van echtscheiding

Van Essen heeft het afgelopen jaar geen verandering bemerkt in de manier waarop ze werkt met ouders in complexe scheidingen. Wel loopt ze op tegen een kloof tussen het juridische deel van de echtscheidingen en de jeugdhulp. ‘Vaak zitten ouders nog middenin de boedelscheiding, problemen over alimentatie en financiële zaken. Wij kunnen niet met de vuist op tafel slaan: “zo moeten jullie het doen”. Die bevoegdheid hebben wij niet en zo’n  besluit zou ook geen stand houden als ouders er niet achter staan. Bovendien zou een dergelijke partijdigheid direct je samenwerkingsrelatie met de ouders schaden.’

Voorlopige voorziening

Korte lijnen met de rechtspraak zijn in deze complexe gevallen wel handig, zegt Van Essen. ‘Bijvoorbeeld doordat een rechter een voorlopige voorziening treft met de ouders over de omgang of over de communicatie tussen ouders over de kinderen. Dan hebben de ouders en wij als professionals een basis waarop we aan de slag kunnen gaan. Bij ons aan tafel kunnen we dan concrete afspraken finetunen.’

Oog op het kind

En in het ergste geval, als alles al is geprobeerd maar ouders er niet uitkomen, wat moet je dan als jeugdwerker? ‘Dan is de enige optie om het kind in deze verschrikkelijke situatie sterker te maken’, zegt Malou van Essen. ‘Bijvoorbeeld door psycho-educatie. Zo’n kind moet leren leven met deze uitzonderlijke manier van opgroeien en moet leren dealen met de extra last die dat met zich meebrengt. Als niets helpt, dan houden wij het oog op het kind. Overigens houden we ook oog voor het kind als de hulpverlening aan ouders geen of onvoldoende effect heeft.’

Preventief

Een moeilijk werkterrein, waar nog veel onzekerheid over is volgens Van Essen, is de preventie van complexe echtscheidingen. Van Essen: ‘Hoe bereik je ouders die willen scheiden in een vroeg stadium? Hoe ga je als professional actief af op ouders die niet direct zelf hulpverlening opzoeken? Welke mensen in het sociaal netwerk kunnen de ouders benaderen om vroegtijdig de situatie van de kinderen aan de orde te stellen? Wij zouden graag zien dat deze beweging al in een vroeg stadium van echtscheiding op gang wordt gebracht, bijvoorbeeld vanuit het voorliggend veld of het Platform Scheiden Zonder Schade. Maar wanneer en hoe, ik vind dat moeilijk te bepalen.’

Meer informatie over de Agenda voor actie? Lees de rapportage Scheiden… en de kinderen dan?>>