Door Carolien Stam – Aan plaatsen voor jeugdigen in de gesloten jeugdzorg is al jarenlang een tekort. Vanaf 2008 wordt jaarlijks een groep overgeheveld van justitie naar het ministerie van VWS. Volgens de Socialistische Partij hebben jongeren geen baat bij een gesloten opvang in gevangenissfeer. Leonieke Boendermakers van het Nederlands Jeugdinstituut (NJI) maakt duidelijk dat het belangrijker is te kijken naar de zorgbehoefte van deze groep jongeren: ‘Bij één op de vijf van deze jongeren met ernstig probleemgedrag is vooral crisisinterventie nodig, slechts een deel van hen hoeft langdurig achter slot en grendel.’

Overgeheveld
Vanaf 2005 kunnen jongeren die geen strafrechtelijke maatregel hebben, maar wel in gesloten jeugdzorginstelling moeten verblijven, terecht in specifieke gesloten jeugdzorg. Het gaat om jongeren met ernstige gedragsproblemen, die met een ondertoezichtstelling (ots) ook dwang en drang nodig hebben. Beperkende en controlerende handelingen, zoals onderzoek op lichaam en kleding en tijdelijke afzondering, zijn alleen mogelijk in een gesloten setting. Bovendien moet het in het hulpverleningsplan zijn opgenomen, en worden besproken met de jongere en zijn ouders of voogd.

Geschikt
Sinds in 2005 het kabinet heeft besloten de groep jongeren met een strafrechtelijk- en civielrechtelijk maatregel te scheiden, worden civielrechtelijke jongeren overgeplaatst naar zogenoemde jeugdzorg-plus instellingen, waar beperkende en controlerende maatregelen mogelijk zijn en die in een deel van de gevallen ook beveiligdie gesloten én beveiligd zijn. Een deel van de jji’s is omgeturnd tot een instelling voor gesloten jeugdzorg. ‘Er is wel gekeken welke justitiële jeugdinstellingen geschikt zijn qua gevangenissfeer,’ zegt Boedermaker.

Time out
De vraag is echter of er nieuwe gesloten tehuizen nodig zijn. Een ander zorgaanbod voor deze jongeren met ernstige gedragsproblemen zou wellicht meer effect hebben. In 2004 heeft Leonieke Boenderkamp onderzoek gedaan naar de zorgbehoefte van jongeren op een – gesloten – crisisplaats. ‘Het bleek dat slechts 7 procent een langdurig gesloten plaats nodig had. Bij een derde was het voldoende om buiten het gezin te wonen. Een belangrijk deel van de jongeren had behoefte aan een time out, een kort verblijf elders met daaraan vast een zorgaanbod in het gezin.’

Geïnvesteerd
Er is sinds 2005 een hoop veranderd in de zorg voor problematische jongeren, weet Boendermaker. Er zijn meer nieuwe gesloten zorginstellingen gekomen en er is fors geïnvesteerd in intensieve gezinsbehandeling. ‘Toch blijkt er nog steeds niet voldoende capaciteit te zijn in het zorgaanbod. Er blijven veel jongeren de jeugdzorg binnenkomen met wie men niet uit de voeten kan. Cruciaal is dat de jeugdzorg tijdig en adequaat ingrijpt, zodat de problemen niet steeds erger worden. Het is zaak in de jeugdzorg beter om te gaan met jongeren met gedragsstoornissen.’

Meer weten? Lees dan ook de gratis Zorg + Welzijn Nieuwsbrief. Daarvoor kunt u zich hier aanmelden.