“Sorry, sorry, ik hoop dat je me kunt vergeven”, schreef een Vlaamse jeugdwerker in een open brief na de dood van de 19-jarige Jordy. De jeugdzorg in Vlaanderen werd ervan beschuldigd te weinig te hebben gedaan om Jordy na zijn 18^de verjaardag in zorg te houden. Ook in Nederland is het niet mogelijk om jongeren vanaf hun volwassen leeftijd te verplichten zorg te aanvaarden. En er zijn geen wettelijke mogelijkheden om een verplichting tot zorg aan 18+ jongeren op te leggen.

Verplichte zorg

Dat is de conclusie uit het rapport: ‘Verplichte nazorg voor kwetsbare jongvolwassenen?’ Een onderzoek naar de juridische mogelijkheden voor (verplichte) hulp aan jongvolwassenen na kinderbescherming. Wettelijk zijn er nauwelijks mogelijkheden voor verplichte hulp, zegt Marielle Bruning, hoogleraar Jeugdrecht en een van de opstellers van het rapport. Zelfs voor gesloten jeugdhulp is een machtiging voor verlenging met maximaal 6 maanden nodig, die overigens in strijd is met Europese regelgeving.

De jeugdzorg is één groot doolhof. Jongeren met een angststoornis krijgen vaak niet de juiste hulp. Wijkteams herkennen angstklachten niet. En dat heeft consequenties voor de jongeren. Lees meer>>

Bopz

‘Verplichte hulp wordt na het 18de jaar altijd vrijwillig’, zegt Bruning. ‘Enige wettelijke ruimte geldt voor jongvolwassenen bij wie sprake is van een ernstige psychiatrische stoornis. Dan kun je een beroep doen op een – voorwaardelijke – Bopz-machtiging. De beste oplossing voor kwetsbare jongvolwassenen die nazorg nodig hebben, is om de gezinsvoogd als mentor aan te stellen. Maar zelfs dan kan hulp alleen als de jongere het wil.’

Zorgaanbod

Professionals in de jeugdzorg hebben een belangrijke taak om de bijna volwassen jongeren ervan te overtuigen de zorg voort te zetten na hun 18^de. ‘Professionals kunnen jongeren aanspreken en hen motiveren. Maar dan moet wel duidelijk zijn wat het zorgaanbod is, moet het aanbod voldoende zijn en professionals moeten daar ook zicht op hebben.’ En dat is volgens Bruning vaak niet het geval.

Nazorg

Bruning: ‘Tijdens het onderzoek zijn wij op een aantal onduidelijkheden gestoten. Het is bijvoorbeeld niet duidelijk om welke jongeren het gaat die verplichte nazorg nodig zouden hebben. Ook is niet bekend wat de risico’s zijn bij gebrek aan nazorg. En er is geen zicht op welke hulp er voorhanden is voor jongvolwassenen die nazorg nodig hebben en welke hulp werkt.’

Jeugdwet

‘Wij hebben in het rapport een suggestie gedaan om via de Jeugdwet gecertificeerde jeugdzorginstellingen te verplichten om nazorg te regelen voor jongeren in zorg die 18 jaar worden’, aldus Bruning. ‘Behandelaars moeten nadenken over wat nodig is voor deze jongvolwassen cliënten en voor hen een plan maken. De gemeente is dan verplicht deze nazorg te financieren, zodat de zorg ook uitgevoerd kan worden. Die verplichting voor gemeenten bestaat nu niet.’

Gemeenten

Er moet volgens de hoogleraar Jeugdrecht verder onderzoek worden gedaan naar welke hulp 18-plussers nodig hebben. ‘De uitkomsten daarvan zullen wel even duren. Ondertussen moeten gemeenten wel aandacht geven aan de zorg voor deze groep. In de Wmo staat dat gemeenten in hun beleidsplan moeten aangeven wat ze doen aan nazorg. De vraag is of het gebeurt en al helemaal of gemeenten er ook uitvoering aan geven. Het zou een taak voor de inspectie kunnen zijn om gemeenten daar op te controleren.’