De belangrijkste nieuwe maatregelen in de

VWS-begroting waren eerder dit jaar al aangekondigd. Zo wordt het aantal

behandelplaatsen voor heroïneverstrekking onder medisch toezicht uitgebreid van

driehonderd naar duizend plaatsen. Verder gaat het ministerie samen met de ggz

hard werken aan de ontwikkeling en implementatie van

diagnose-behandelcombinaties (dbc’s) en wordt de financiering van de ggz-cure

per 1 januari 2006 overgeheveld naar de nieuwe Zorgverzekeringswet. De kwaliteit

van de maatschappelijke opvang en vrouwenopvang moet verbeteren via een

vierjarig kennisprogramma en daarnaast krijgt de vrouwenopvang een rol in de

aanpak tegen huiselijk geweld. Weinig nieuws dus.

Ook kondigde het ministerie van VWS vorig jaar al aan flink te investeren

in de maatschappelijke opvang. In 2004 kregen de instellingen 2,4 miljoen extra,

oplopend tot 8 miljoen in 2007. De sector was natuurlijk zeer positief gestemd

over dit extra geld, maar vond dat meer capaciteit alleen niet genoeg is om de

doorstroom in de maatschappelijke opvang te vergroten. Na de plannen voor de

sector van vorig jaar, noemde Johan Gortworst van de Federatie Opvang

‘samenwerking en verantwoordelijkheid van alle partijen in de zorgketen

noodzakelijk om de verstopping in instellingen tegen te gaan’. Afgelopen jaar

verscheen het IBO-rapport maatschappelijke opvang, waarin staat dat goede

samenwerking tussen onder andere maatschappelijke opvang, ggz en

woningcorporaties noodzakelijk is voor betere doorstroom. Het geld dat VWS de

komende jaren extra aan de opvang geeft, wordt deels ingezet om deze

samenwerking te bevorderen.

Nieuwe doelgroepen

Gortworst is tevreden met de inzet voor verbetering van de samenwerking.

‘Maar we maken ons zorgen over de gevolgen van alle bezuinigingen voor kwetsbare

mensen. De minima hebben het zwaar, maar uit recente gegevens blijkt tevens dat

mensen met middeninkomens vaak niet rond kunnen komen. Deze groep loopt grote

risico’s. De spanningen lopen bij deze mensen hoog op en velen kunnen de druk

niet aan. De opstapeling van problemen kan er voor zorgen dat ze uit hun huis

worden gezet. We krijgen er een nieuwe doelgroep bij.’

Ook GGZ Nederland maakt zich zorgen om de toenemende druk bij mensen die

door de bezuinigingen het hoofd amper boven water kunnen houden. De

koepelorganisatie is ‘tevreden’ over de voortzetting van het ingezette beleid:

de implementatie van de dbc’s en de overheveling van de ggz-cure naar de

basisverzekering. Maar GGZ Nederland vindt dat het kabinet te weinig geld over

heeft voor betere huisvesting van psychiatrische patiënten. De organisatie heeft

samen met het College bouw ziekenhuisvoorzieningen onderzoek gedaan naar de

kwaliteit van gebouwen in de ggz. De huisvesting van 8500 cliënten voldoet niet

aan alle eisen, zo blijkt uit het onderzoek. 3500 Cliënten zijn gehuisvest in

gebouwen die op meerdere punten niet voldoen. Kamers zijn te klein, er is

onvoldoende sanitair of cliënten wonen in te grote groepen. GGZ Nederland vroeg

onlangs 15 miljoen extra om de huisvesting van deze 3500 cliënten op te knappen.

‘Wij constateren dat in de rijksbegroting juist minder wordt uitgetrokken voor

huisvesting,’ zegt woordvoerder Roland Koel. ‘Wellicht is de minister dit

vergeten. De komende weken moet blijken of hier toch extra geld voor vrij komt.

Daarnaast hebben we extra middelen nodig voor de opvang van 120 ernstig

gedragsgestoorde jongeren die nu nog ten onrechte in de crisisopvang van

justitiële jeugdinrichtingen verblijven. Onze instellingen waren bereid sneller

te diagnosticeren en 120 extra plaatsten te creëren. Ook hiervoor geldt: waar

blijven de middelen?’

De ggz hoort bij de AWBZ-aanbieders die onlangs een convenant sloten met

VWS, waarin de instellingen beloofden voor hetzelfde geld 1,25 procent meer

mensen te helpen. Koel: ‘We moeten heel zuinig aan doen, dat is zeker. Maar ik

ga er van uit dat zorgkantoren bij instellingen met onderproductie wel wat geld

kunnen halen voor instellingen die het wel hard nodig hebben.’

‘We maken ons grote zorgen om kwetsbare mensen,’ zegt Ine Voorham,

directeur welzijns- en gezondheidszorg van het Leger des Heils. ‘We hebben al

grote wachtlijsten, maar als meer mensen in de problemen komen zullen deze

alleen maar toenemen. De bezuinigingen zijn voor iedereen voelbaar. Maar mensen

die het al niet breed hebben, kunnen echt in de problemen komen. Ik vraag me

weleens af of beleidsmakers überhaupt weten dat sommige mensen niet goed voor

zichzelf kunnen opkomen en hun verantwoordelijkheden niet aankunnen. Het begrip

mondige burger is niet voor iedereen weggelegd. Maar ik merk dat de intentie er

wel is: alle politieke partijen zijn het eens dat er aandacht moet zijn voor

kwetsbare mensen. Ze moeten alleen nog even weten hoe.

‘Mijn oplossing: een staatssecretaris voor kwetsbare mensen. Deze kan onder

de minister van Financiën werken. De nieuwe staatssecretaris moet zich bezig

houden met allerlei terreinen. Veel van onze cliënten hebben namelijk problemen

op verschillende gebieden. Schulden, psychische problemen, dakloos, verslaafd,

sociale problemen, werkloos. Zo kun je nog wel even doorgaan. Je hebt niet

alleen met VWS te maken, maar elk ministerie heeft wel met een deelprobleem te

maken. Daarom is het goed dat de staatssecretaris voor kwetsbare mensen zich

over het totale probleem buigt.’/Ester Mijnheer