‘Grensoverschrijdend gedrag is vaak een onbesproken begrip in de zorg aan mensen met een verstandelijke beperking. Terwijl zij een kwetsbare sociale positie hebben en extra afhankelijk zijn van veel verschillende mensen’, vertelt Janssens. MOVISIE ontwikkelde daarom in samenwerking met Vilans en Platform VG een praktisch hulpmiddel voor de preventie en aanpak van grensoverschrijdend gedrag: ‘Werken aan sociale veiligheid’.

Onbewust

‘We hebben zeven vormen van grensoverschrijdend gedrag bepaald’, vervolgt Janssens. ‘Verwaarlozen en onthouden van zorg, psychisch, fysiek, seksueel misbruik, discriminatie, schending van mensenrechten,  financiële en materiële uitbuiting .’ Het is belangrijk om onderscheid te maken tussen moedwillig of opzettelijk grensoverschrijdend gedrag en ontspoorde zorg. Professionals doen alles om goede zorg te verlenen, daarvan is Janssens overtuigd. Maar sommige van hen vertonen ook onbewust grensoverschrijdend gedrag. ‘Te weinig tijd nemen om te eten, niet of te laat reageren op een hulpvraag, niet of te laat helpen bij naar het toilet gaan. Deze voorbeelden vallen onder verwaarlozing en onthouden van zorg. Professionals hebben ook te maken met tijdgebrek, dus daar is wel een spanningsveld.’

Melden

Aandacht voor grensoverschrijdend gedrag is hard nodig, meent Janssens, maar vooral ook hulpmiddelen om dit aan te pakken. De toolkit ‘Werken aan sociale veiligheid’ helpt zorgorganisaties heel praktisch met het verbeteren van de veiligheid, vindt Janssens. In twee delen wordt uitgelegd hoe de organisatie veiliger kan worden op managementniveau en locatieniveau, hoe je dat in de praktijk doet en welke instrumenten je daarbij kunt gebruiken. In het derde deel van de toolkit zijn de instrumenten te vinden. Het gaat niet alleen om preventie, maar ook om het signaleren van het gedrag en hoe je dit kunt aanpakken en melden.

Discrimineren

Een voorbeeld: Zijn er specifieke omgangsregels en gedragsregels in de organisatie? ‘Spreek met elkaar af hoe je met elkaar wilt omgaan. Wij discrimineren niet, wij spreken iemand niet aan op zijn beperking, we stellen geen ongewenste vragen of komen ongewenst dicht bij een cliënt. Als dat samen kan met cliënten dan is dat heel mooi, want dan draag je het samen.’

Zwakte

Maar ook voor teammanagers en professionals op locatieniveau is het belangrijk om te bepalen: hoe staan wij ervoor? ‘Maak met de toolkit een sterkte-zwakte analyse en bepaal waar je nog kunt verbeteren. Maak een plan van aanpak en zorg dat de sociale veiligheid gewaarborgd wordt’, aldus Janssens. Eind juni start de training ‘Train-de-trainer’ voor gedragswetenschappers, opleiders of senior begeleiders in de zorg. ‘Wij willen professionals opleiden om zelf een eendaagse voorlichting te geven in hun eigen zorgorganisatie aan hun eigen collega’s. Zo kunnen we de kennis verspreiden.’

Bron: ANP-Photo