Het is al bijna 22 november, verkiezingsdag, en over de zorg ging het in de campagne tot nu toe bar weinig. Dat constateerde ook dagvoorzitter van het Grote Zorgdebat 2023 Donatello Piras. Een vreemde gewaarwording met de coronacrisis nog zo vers in het geheugen. 9 kandidaat-Kamerleden waren komen opdraven om duidelijk te maken dat de zorg wel degelijk ertoe doet. In het Beatrix Theater in Utrecht discussieerden zij in wisselende samenstelling over preventie, de arbeidsmarkt, passende zorg, en de impact van de vergrijzing.

Coalitie strijdt voor betere positie mantelzorgers

Over medische zorg ging het als verwacht vaak, maar ook voor sociaal werkers werden er interessante robbertjes uitgevochten. Mantelzorg was bijvoorbeeld een thema dat op meerdere momenten terugkwam. ChristenUnie, BBB, CDA en maatschappelijke organisaties deden onlangs 9 voorstellen om mantelzorgers beter te ondersteunen. Mantelzorgers standaard een vaste rol geven naast professionele zorg en de overheid is een van de voorstellen van deze Coalitie Samenleving.

Ruimer verlof voor mantelzorgers

Mantelzorgers horen ook (veel) ruimer verlof te kunnen krijgen, vindt deze coalitie. In haar verkiezingsprogramma noemt ChristenUnie een concreet plan daarvoor. ‘Er komt een langduriger betaald mantelzorgverlof. Mantelzorgers kunnen twee maanden mantelzorgverlof (verspreid) opnemen. De maximale uitkering is 70% van het loon, vergoed door het Rijk. Werkgevers worden gestimuleerd om dit percentage aan te vullen.’ De partij komt met een initiatiefwet om dat langdurige betaald mantelzorgverlof te regelen, meldt Skipr.

Marktwerking in de zorg

De discussie over ondersteuning aan mantelzorgers was voor sommige kandidaat-Kamerleden reden om kritiek te spuien op vorige kabinetten. Natuurlijk is een steeds groter deel van de 5 miljoen mantelzorgers overbelast, want de verzorgingshuizen zijn weg en in een verpleeghuis kom je ook alleen in de laatste levensfase, schamperde Jimmy Dijk van de SP. ‘Verzorgingshuizen terug en marktwerking uit de zorg.’ Waarop Judith Tielen van de VVD tegenwierp dat de zorg voor veel mensen onbetaalbaar wordt als de markt geen rol meer mag hebben in de zorg.

Preventie: gezondheidsdoelen in de wet vastleggen?

Preventie, ook een thema waar sociaal werkers steeds vaker bij betrokken zijn. Moeten gezondheidsdoelen in de wet worden vastgelegd om de gezondheid van burgers te beschermen? Absoluut, benadrukte Julian Bushoff van GroenLinks-PvdA. Hij legde uit hoe in ‘zijn’ Groningen de levensverwachting in de ene wijk een stuk hoger ligt dan in de andere wijk. Burgers moeten volgens hem de politiek kunnen houden aan doelen zodat de gezondheidskloof tussen rijk en arm eindelijk kleiner wordt. De intenties van het Nationaal Preventie Akkoord zijn goed maar het gaat veel te langzaam met het verkleinen van gezondheidsverschillen, stelde Wieke Paulusma van D66. ‘Dus ja: gezondheidsdoelen zeker in de wet vastleggen.’

Bestaanszekerheid

Fleur Agema van de PVV zag weinig in weer een wet. Het eigen risico afschaffen en de BTW op alle boodschappen naar 0% is volgens haar veel effectiever. ‘Want nu mijden veel mensen de zorg en kunnen ze in de supermarkt geen gezondere keuzes maken. Ze zijn al beroofd bij de kassa.’ Maar het eigen risico afschaffen maakt de zorg alleen maar nog duurder en dus minder toegankelijk, reageerde haar D66-collega. Gezondheidsdoelen niet wettelijk vastleggen, vindt Danielle Jansen van NSC. Werk aan bestaanszekerheid in de gemeenschap, want door alleen te focussen op doelen blijven alsnog de meest arme groepen achter, is haar vrees. Fors willen investeren in preventie is wel een gemene deler onder alle politieke partijen.

Vinkjesvermoeidheid

En hoe behouden we mensen voor de zorg? Of, een specifiekere vraag die dagvoorzitter Piras aan eigenlijk iedereen stelde: hoe kan het dat we bij elk debat over de zorg zeggen dat de regeldruk daarvoor omlaag moet, maar termen als vinkjesvermoeidheid en spreadsheetcultuur ook nu weer blijven terugkomen? Hele concrete antwoorden hadden de kandidaat-Kamerleden helaas niet. Wel dat het natuurlijk belangrijk is om zorgverleners meer zeggenschap te geven, ook op dit punt. De ene politieke partij is tot slot steviger richting zzp’ers in de zorg dan de andere partij. Zo benoemde Bart van den Brink van het CDA dat het voor zorgverleners in vaste dienst toch heel pijnlijk is als zzp’ers het dubbele verdienen als zij en alleen komen opdagen voor minder ingewikkelde zorg. Nicki Pouw – Verweij vroeg juist om hulde voor de gewone, hardwerkende zzp’er in de zorg.