Eén op de dertien kinderen in Nederland groeit op in armoede. Als er sprake is van kinderarmoede, dan spelen hulpverleners een belangrijke rol in een gezin. Er zijn veel verschillende werkwijzen die worden toegepast als er sprake is van kinderarmoede, daarom hebben lectoren Mariëtte Lusse (Hogeschool Rotterdam) en Annelies Kassenberg (Hanzehogeschool Groningen) deze in kaart gebracht.

‘Kinderarmoede is een belangrijk onderwerp, omdat het veel invloed heeft op het hele leven’, vertelt Lusse, lector Kwetsbare gezinnen, kansengelijkheid en kinderarmoede. ‘Die invloed begint al in de zwangerschap en heeft gevolgen tot aan de levensverwachting van iemand. De stress die armoede met zich meebrengt is enorm.’

Gevolgen

Het is daarnaast ook zo dat armoede vaak in relatie met andere gebeurtenissen voorkomt, bijvoorbeeld na een scheiding. Ook dat brengt stress met zich mee en dat kan de opvoeding onder druk zetten. ‘Hier goed mee omgaan heeft gevolgen voor de manier waarop een kind opgroeit, voor de kansen die het krijgt en op hun voorbereiding op het volwassen leven.’

Versnipperd

Er zijn enorm veel professionals betrokken bij gezinnen en kinderen die met armoede te maken hebben, maar hun werkwijzen zijn versnipperd en niet altijd goed op elkaar afgestemd of wetenschappelijk onderbouwd. Daarom hebben de twee lectoren geprobeerd om zoveel mogelijk kennis te vergaren. Ze riepen de hulp in van professionals, onderzoekers en ervaringsdeskundigen die hen adviseerden en meelazen met de werkwijzen. ‘Hulpverleners moeten zich vooral realiseren dat ze mét mensen moeten praten in plaats van over. Daarom hebben wij ook ervaringsdeskundigen betrokken.’

Onderbouwd

In de handreiking zijn veertien werkwijzen beschreven, die onderverdeeld zijn in de categorieën Signaleren, Ondersteunen en Stimuleren: de SOS-aanpak. Hiermee willen de lectoren een werk- en denkkader bieden aan professionals in het sociaal domein. In raadplegingen met professionals is in beeld gebracht waar zij behoefte aan hebben en welke kennis zij hebben en met literatuur en hulp van experts zijn de werkwijzen wetenschappelijk onderbouwd. ‘Met de handreiking willen we vooral een praktisch overzicht maken van wat er al is, zodat hulpverleners beter kunnen inschatten wat zij passend vinden en een volgende stap kunnen zetten.’

Samenhangend geheel

In sommige steden is er al een solide basisvorm van samenwerking, zoals in buurthuizen of bij het wijkpastoraat. ‘Zij zitten al in de haarvaten van dorpen en wijken en hebben de juiste positie om mensen te leren kennen en vertrouwen op te bouwen. Maar hun werk moet ook een samenhangend geheel worden met andere instanties die betrokken zijn.’

De ene organisatie houdt zich bezig met de opvoeding in het gezin, zij moeten meer oog krijgen voor mogelijke kinderarmoede. De ander is er voor schuldhulp, zij moeten zich ook meer richten op de positie van het kind, vertelt Lusse. ‘Als zij integraal werken, dan kan je kijken wat er allemaal al is en hoe het verder afgestemd kan worden. Daarbij willen we ervoor pleiten dat er goed naar het kind gekeken wordt. Wat is het effect op het kind als een gezin hun huis uit moet?’

Kinderen centraal

Volgens Lusse moet er op een andere manier omgegaan worden met vorderingen en huisuitsluitingen als er kinderen in het spel zijn. ‘Deze kinderen proeven de stress van hun ouders. Dus als je hen het huis uit zet, wat betekent dit dan voor hen? Maar informeer ouders ook dat zorgkosten voor kinderen geen beroep doen op het eigen risico en wijs ze op fondsen voor een laptop, fiets of deelname aan sport voor hun kind.’

Als je de ouders helpt, help je automatisch ook het kind, vinden sommigen. Maar dat is niet voldoende, aldus Lusse. ‘Kinderen hebben echt apart de aandacht nodig om hen te helpen.’

Ook belangrijk in deze kwestie is om aandacht te hebben voor dingen die wel goed gaan. ‘En dat vooral ook herkennen en bevestigen. Zie ook de veerkracht van ouders en gezinnen, daar moet waardering voor zijn. Optimisme werkt goed.’

Volgende stap

In de handreiking zijn werkwijzen meegenomen die de lectoren goed onderbouwd vinden Graag zouden zij vervolgonderzoek doen naar of en in welke mate het werken met de handreiking bijdraagt aan beter omgaan met armoede. ‘In sommige gevallen moeten professionals  eerst gericht aan het werk gaan met een werkwijze, om vervolgens onderzoek te kunnen doen. Dat is een volgende stap.’