Hans van der Knijff is in het dagelijks leven consultant bij Per Saldo, de belangenvereniging van mensen met een persoonsgebonden buget. Hij ziet voor de kerken veel kansen in de WMO. Ze moeten zich volgens hem niet alleen bemoeien met het WMO-beleid, maar ook met de individuele aanvragen van kerkleden, met vrijwilligerswerk en zelfs met de bemiddeling van betaald huishoudelijk werk.

Burgers moeten na 1 januari 2007, als de WMO ingaat, zoveel mogelijk hun eigen problemen oplossen. Lukt dit niet dan moeten familie, kennissen en burgers de zorgbehoefte zien op te vangen. Pas als ook dit niet lukt, zal de gemeente bijspringen.

Belangenbehartiger
Volgens Hans van der Knijff is de kerk een voor de hand liggende partner bij de WMO. Op de eerste plaats kan ze zich bemoeien met het voorzieningenniveau binnen het WMO-beleid, vindt hij. ‘De overheid moet zorgen dat mensen krijgen waar ze recht op hebben. Daarbij kan de kerk de rol van belangenbehartiger op zich nemen. Dan kan ze zeggen: scootmobielen, huishoudelijk werk en vervoersvoorzieningen moeten aan die en die criteria voldoen.’

Schoonmaakploeg sturen
De vrijwilligers die actief zijn in het sociale werk van de kerk kunnen daarom ook deelnemen aan de gemeentelijke WMO-raad. Van der Knijff: ‘Op de eerste plaats proberen we het beleid van de lokale overheid te beïnvloeden. Vervolgens kan de kerk met vrijwilligerswerk opvangen wat de gemeente nalaat. Bijvoorbeeld als iemand huishoudelijk werk aanvraagt en dat is in die gemeente slecht geregeld, dan kan de diaconie toch een schoonmaakploeg bij die mensen inzetten.’

Maar dan is toch het hek van de dam? Dan zegt de gemeente straks: kerk, organiseert u het huishoudelijk werk maar.
‘Dat is precies de huiver die er bij veel kerken heerst. Ze zijn bang dat ze steeds meer toegeschoven krijgen vanuit de lokale overheid. Daarom moeten de kerken ook in de WMO-raad gaan zitten en dat bewaken. Aan de ene kant moeten ze zorgen dat de WMO zo goed mogelijk door de gemeente uitgevoerd wordt, de lijn der gerechtigheid.’
‘Aan de andere kant is er de lijn van de barmhartigheid, waarbij kerken maatregelen kunnen nemen als mensen niet de zorg of de voorzieningen krijgen die ze nodig hebben. Als de gemeente vaak in gebreke blijft, dan kan de kerk helpen met bijvoorbeeld bezwaarschriften maken om te laten zien dat die burger in die situatie niet goed gecompenseerd wordt door de gemeente.’

U vindt ook dat de diaconie individuele WMO-aanvragen moet kunnen begeleiden. Ga er maar aan staan.
‘Dat betekent dat er een behoorlijke rol voor de kerken weggelegd is. De kerken hebben behoefte aan deskundigheid om dat goed aan te kunnen vragen.’

Maar krijgen we dan niet een terugkeer naar de caritas?
‘Zeker niet. De diakenen, de kerkelijke vrijwilligers, gaan in de WMO-raad ervoor pleiten dat het voorzieningenniveau op een normaal niveau staat. Dan hoef je juist niet terug te grijpen naar de caritas. De diakenen moeten in de WMO-raad bevechten dat de gemeente het schild voor de zwakken is en niet een klein beetje ook. Dan hoeven de kerken niet of nauwelijks bij te springen. Kerken hebben vaak ook het financiële vermogen niet om terug te gaan naar de caritas.’

Een kerklid moet dan maanden voor het huishouden van zijn buurman gaan zorgen?
‘Dat wil de WMO wel. De WMO zegt: “Laten de familie, de huisgenoten en de mensen in de wijk goed voor elkaar gaan zorgen.” De wet geeft ook aan dat pas als de samenleving zijn verantwoordelijkheid niet uitvoert, de WMO aan zet is. Kerken zijn daarvoor heel huiverig en veel diakenen zullen in de WMO-raad zeggen dat ze het zo niet willen.’
‘Kerken zijn positief kritisch over de WMO. Het biedt voor kerken nieuwe kansen om centraal te staan in de samenleving. Tegelijk denken ze wel: “Overheid, wacht even, niet alles over de schutting koppen”. Neem scootmobielen. Als de gemeente daarvan veel minder gaat indiceren, dan gaan die mensen hun scootmobiel bij de diaconie aanvragen. Elke aanvraag kost zo’n twee- à drieduizend euro. Daarom zullen de diakenen in de WMO-raad ervoor pleiten dat iedereen die zo’n ding nodig heeft, hem
ook krijgt.’

U wilt zelfs dat de kerken bemiddelen bij zorg voor pgb-houders?
‘Met het persoonsgebonden budget voor huishoudelijk werk kunnen kerken ook een betaald traject opzetten. De kerken kunnen bemiddelen in vraag en aanbod. Mevrouw Jansen heeft huishoudelijke hulp nodig en mevrouw Pieterse wil bij haar wel schoonmaken. Mevrouw Jansen kan straks kiezen uit het pgb of zorg in natura.’
‘De diaconie kan dus bemiddelen in vrijwilligerswerk, helpen bij het aanvragen van een indicatie voor huishoudelijk werk en het inschakelen van hulpaanbieders bij hulpvragers uit de eigen gemeente. Die aanbieders van huishoudelijk werk hoeven dat dan niet meer gratis te doen, maar doen dat betaald. Iemand met een pgb mag dan inhuren wie hij wil.’