Niet alleen opdrachtgevers geldschieters willen weten of ze waar krijgen voor hun geld. Ook professionals willen weten: heeft wat ik doe ook werkelijk zin? Maar vaak ontbreekt de kennis over onderzoek dat daadwerkelijk onderbouwt of een methode, programma of interventie werkt, weet Nada de Groot van Movisie.

Onderzoek

‘Er wordt steeds meer onderzoek gedaan naar aanpakken in de sociale sector. Er is ook kennis beschikbaar over verschillende manieren om onderzoek te doen, maar dat weet niet iedereen. Bovendien zijn veel methodenboeken moeilijk leesbaar als je zelf geen onderzoeker bent’, geeft ze toe. ‘En het is niet altijd  financieel of qua tijd haalbaar om wetenschappelijk onderzoek te laten doen.’

Wetenschappelijk

Er zijn wel manieren om zelf laagdrempelig onderzoek te doen naar je manier van werken, belooft de onderzoeker Effectiviteit en vakmanschap. ‘Het is geen wetenschappelijk onderzoek, maar je krijgt wel sterke indicaties van het effect van jouw programma waar opdrachtgevers en financiers toch belang bij hebben.’

Sportprojecten leren probleemjongeren normen en waarden en bovendien is het goed voor je gezondheid. Toch? Een dergelijke redenering is vaak aanleiding voor een nieuw project in de wijk. Maar wetenschappelijk houdbaar is het niet. Socioloog Vasco Lub deed onderzoek en concludeerde: de meeste interventies op het gebied van leefbaarheid in de wijk zijn ingegeven door intuïtie in plaats van effectiviteit. Lees hier meer >>

Resultaat

Wanneer je effectonderzoek gaat doen is het belangrijk om van te voren goed te bedenken wat je precies te weten wilt komen,  adviseert De Groot. Evalueren doe je namelijk niet altijd alleen achteraf. ‘Gaat het alleen om het eindresultaat? Dan doe je bijvoorbeeld een effectevaluatie. Wil je ook weten hoe die uitkomsten behaald worden? Dan doe je ook een procesevaluatie’, legt de onderzoeker uit. ‘Al die verschillende onderzoeksvragen en evaluatievormen hebben wij op een rijtje gezet. Samen met 11 instrumenten om zelf onderzoek te doen. Zo kan je zelf aan de slag met evalueren.’

Doelen

In de voorbereiding gaat het nogal eens mis, vindt ze. ‘Veel organisaties bepalen achteraf pas wat ze willen evalueren. Ze komen er dan ook achter dat hun doelen eigenlijk helemaal niet zo concreet zijn. Het vergroten van de zelfredzaamheid van de burger is een ambitieus, maar ook een vaag, onmeetbaar doel. Het zou goed zijn om ook hele duidelijke doelen te bedenken als: de deelnemer van de cursus kan na de cursus zelfstandig een belastingformulier invullen. Of: vraagt na de cursus zelfstandig of een familielid een klusje wil doen in huis. Dat draagt uiteindelijk bij aan de zelfredzaamheid, maar is veel beter te meten.’

Bewijs

Het hangt allemaal af van hoeveel tijd, kennis en geld er beschikbaar is in de organisatie, weet De Groot. ‘Maar hoe grondiger je het aanpakt, hoe meer bewijs je krijgt. Vraag je aan jongerenwerkers welke effecten zij zien bij de jongeren, dan heb je al een beetje bewijs. Vraag je het ook aan de jongeren zelf en komen die antwoorden overeen met die van de jongerenwerkers? Dan is dat bewijs al sterker. Vraag je ook de ouders wat volgens hen de effecten zijn? Dan wordt dat bewijs nog groter.’

Munitie

Dat bewijs levert je munitie op in gesprekken met financiers. Wordt in de media getwijfeld aan de effecten van straatcoaches of anti-pestprogramma’s? ‘Dan kun jij met je bewijs aantonen dat jouw project wel goed onderbouwd is.’

Nada de Groot maakte met haar collega Hanneke Mateman een overzicht van  de meest actuele, beproefde en/of innovatieve instrumenten die je kunt gebruiken om effecten of rendement van activiteiten zichtbaar te maken. Lees hier de publicatie ‘Zicht op Effect’ >>