Inmiddels meer dan tien jaar geleden maakte ik kennis met Vincent Felitti. Zijn onderzoek naar de gezondheidsgevolgen van Adverse Childhood Experiences is wereldberoemd geworden.

Hij toonde aan dat als nare jeugdervaringen zich opstapelen, de kansen op latere lichamelijke en geestelijke gezondheidsklachten sterk toenemen. Hart- en vaatziekten, obesitas, depressie, longaandoeningen en bepaalde vormen van kanker blijken beduidend vaker voor te komen bij mensen die in hun jeugd veel ellende meemaakten.

Felitti deed dit onderzoek aan de hand van een simpele vragenlijst met daarop tien veelvoorkomende ingrijpende jeugdervaringen. Die gaan over opgroeien met een ernstig verslaafde ouder, een ouder in detentie, een suïcide(poging) meemaken in je gezin, huiselijk geweld en kindermishandeling. En ook over echtscheiding.

‘Scheiden zonder schade’

Met die laatste had ik altijd wat moeite. Ik was actief in het platform ‘Scheiden zonder Schade’ en die titel impliceert toch dat echtscheiden niet per se hoeft uit te pakken als een ingrijpende jeugdervaring? Scheiding is toch niet op één hoop te gooien met jeugdtrauma’s als seksueel misbruik?

Toch ben ik in de loop der jaren wel beter gaan begrijpen waarom een echtscheiding op een lijst met potentieel traumatische jeugdervaringen thuishoort. In onderzoek dat we als Augeo Foundation uitvoerden onder elfjarigen bleek dat de helft van de kinderen die een echtscheiding meemaakte ook andere ingrijpende jeugdervaringen meemaakte, zoals chronische armoede en getuige zijn van fysiek geweld tussen ouders.

Een scheiding is opvallend vaak onderdeel van een potentieel zeer schadelijke opeenstapeling van nare jeugdervaringen. In de jaren rondom een scheiding verdubbelt dan ook de kans op jeugdzorggebruik. Maar dat is niet het hele verhaal. Onlangs publiceerde de Kinderombudsman een meerjarig onderzoek onder duizenden kinderen. Kinderen van gescheiden ouders geven hun leven gemiddeld een lager cijfer, dat nog lager wordt als gescheiden ouders niet normaal met elkaar omgaan.

Onvervangbaar

Kinderen uit gescheiden gezinnen waarderen hun kwaliteit van leven lager op álle veertien onderzochte onderdelen. Het meest missen kinderen aandacht en liefde en de structuur en continuïteit die ouders hen thuis bieden. Ouders zijn onvervangbaar, concludeert de Kinderombudsman.

Helaas komt scheiden wel met schade. Ook als ouders in harmonie uit elkaar gaan, is de potentiële impact van een scheiding groot. Van sommige schade kun je als kind sterker en veerkrachtiger worden. Maar ‘what doesn’t kill you makes you stronger’ is een mythe, laten de langetermijn gezondheidscijfers van Felitti zien. Veel te veel kinderen kampen op latere leeftijd met de gezondheidsgevolgen van almaar voortdurende schadelijke stress die ze in hun jeugd hebben meegemaakt.

Scheiden met zo min mogelijk kind-schade is voorlopig mijn devies. Een uitdaging die ouders en (ex)-partners, beleidsmakers en professionals tezamen moeten aangaan.

Mariëlle Dekker is directeur van Augeo Foundation (augeo.nl), een stichting die zich inzet voor veilig en veerkrachtig opgroeien, met name gericht op kinderen die ingrijpende ervaringen meemaken.