Het was een opmerkelijke uitzending van het

tv-programma Zembla afgelopen najaar. De Pantheon Zorggroep, een bundeling van

vier thuiszorgorganisaties in Noord-Oost Nederland, zou zich schuldig maken aan

gesjoemel met gemeenschapsgelden. Beelden van op de Waddenzee zeilende

zorgbobo’s met echtgenotes werden afgewisseld met shots van zorgbehoevende

ouderen die van hulp verstoken waren. De kijker zag Henk Tjassing, voorzitter

van de Raad van Bestuur van Pantheon, en zijn collega Bart Visser, ongemakkelijk

onderworpen aan een kruisverhoor. Daags erna besloot het ministerie van VWS tot

een onderzoek door de Economische Controle Dienst (ECD).

Tjassing: ‘Ik was gevraagd of ik als voorzitter van de LVT mijn visie wilde

geven op vier jaar Erica Terpstra. Van tevoren had de redactie van Zembla de

vragen uitgebreid met me doorgenomen. Maar na twintig minuten kwamen ze opeens

met een stapeltje documenten op de proppen en begonnen ze een spervuur van

vragen op ons af te vuren. Uw chauffeur heeft die-en-die dag dertigduizend

gulden van de bank gehaald. Uw vrouw heeft vijftig flessen wijn geleverd als

relatiegeschenk. Hoe zit dat? Ze gedroegen zich alsof ze een stelletje

criminelen op het spoor waren. Op zo’n moment werken je hersens op volle toeren:

wat moet ik doen? Moet ik stoppen? Of wek ik dan de indruk dat ik iets te

verbergen heb? Op dat moment leek het me wijs te blijven zitten. Ik heb nog

voorgesteld dat ze de volgende dag met een accountant terug zouden komen, zodat

ik kon laten zien dat er van die aantijgingen niets klopte, maar dat wilden ze

niet. Dit is onze manier van werken, zeiden ze. Achteraf denk ik: ik had ze de

kamer uit moeten schoppen.’

Welke lering heeft u uit de affaire

getrokken?‘Het meest ben ik geschrokken van het feit dat het

mensen uit de organisatie waren die die verhalen naar buiten hebben gebracht. We

zaten midden in de fusie van vier thuiszorgorganisaties en er moesten 160

arbeidsplaatsen verdwijnen. Dat ging met een mobiliteitstraject op basis van

vrijwilligheid en in goed overleg met de bonden, maar toch. Achteraf kun je

vaststellen dat we verzuimd hebben om intern voldoende tekst en uitleg te geven

over de holding die aan Thuiszorg Drente hing. Veel mensen waren tegen

commercialisering. Zij zagen de holding als een soort black box, als een

speeltje van de Raad van Bestuur. We hebben veel kritiek op onze manier van

opereren gekregen, men vond dat we niet open zijn geweest. Dat geeft een knauw.

Als je duaal wilt werken, zowel regulier als privaat, ben je blijkbaar

kwetsbaar.’

Waarom maakt u zich zo sterk voor

marktwerking?‘Omdat de vraag naar thuiszorg groeit. De vraag

naar diensten en producten is veel groter en breder dan wat de AWBZ biedt.

Mensen willen dat hun hondje uitgelaten wordt, dat hun tuin gedaan wordt. Wij

streven ernaar dat cliënten zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen en ook

willen wij onze medewerkers een garantie op werk in de toekomst bieden. Daarom

wil ik een breed pakket kunnen leveren. Mij maakt het niet uit wie wat

betaalt.’

De conclusie van het ECD-rapport luidt dat de Pantheon Zorggroep geen

wettelijke regels heeft overtreden. Wel is de organisatiestructuur onnodig

ingewikkeld en sluit de inrichting van de financiële administratie niet goed bij

die structuur aan. Tjassing: ‘Op zich ben ik er niet ontevreden over. De kritiek

is: de boekingen zijn niet fout, maar de systematiek kan beter. Onze accountant

is het daar niet mee eens. Waar ik ongelukkig over ben is dat er zoveel details

in staan over mensen. VWS heeft daarop aangedrongen. Ik vind dat gènant. En het

was verschrikkelijk dat het zo lang duurde voor het rapport verscheen. Je kunt

je niet verweren tegen verdachtmakerij.’

Uitgekleed

De laatste weken vangt Tjassing steeds meer signalen op dat VWS de

thuiszorg aan nog meer regels wil binden. En dat het ministerie het reguliere

instellingen onmogelijk gaat maken om privaat te werken. Tjassing is het daar

faliekant mee oneens: ‘De kloof tussen wat mensen willen en wat ze krijgen wordt

steeds groter. Het basispakket wordt meer en meer uitgekleed. Thuiszorg wordt

een soort armenvoorziening. Ik vind dat dat niet mag gebeuren. Vorige week zei

minister Borst weer dat de huishoudelijke hulp er maar uit moet. Nu wordt

er in de Kamer weer gedebatteerd over de vraag of toegelaten

thuiszorgvoorzieningen wel private zorg mogen bieden. Men is doodsbang voor

tweedeling. Maar die is er al lang. Wat ze moeten doen is die tweedeling goed

regelen. Onlangs was er die discussie over de pluspakketten. Er staan landelijk

dertigduizend mensen op de wachtlijst voor thuiszorg. Ze hebben recht op zorg,

maar moeten er vier maanden op wachten. Natuurlijk springen er actoren in dat

gat. Dan zegt de politiek: dat mag niet. Maar de politiek kan dat helemaal niet

verbieden. De enigen die ze het kunnen verbieden zijn de AWBZ-toegelaten

instellingen, en dus doen ze dat dan maar. Dat is het belachelijke.’

Tegelijk met het ECD-rapport over de Pantheon Zorg Groep verscheen het

Benchmarkonderzoek Thuiszorg. Een van de bevindingen was dat kleine organisaties

effectiever werken dan grote. Hoe kijkt Tjassing als directeur van de grootste

thuiszorgorganisatie van het land tegen die conclusie aan? ‘Je kunt als kleine

organisatie nog zo effectief zijn, maar het is de vraag hoe lang je het

volhoudt. Groot heeft voor- en nadelen. Ik ben er dubbel over. Klein is mooi en

klantvriendelijk. Die schaalvergroting zijn wij aangegaan onder het gesternte

Terpstra. We hebben ertoe besloten toen zij zei dat de budgetten afgebouwd

zouden worden. Per jaar zou je tien procent minder krijgen, tot niets aan toe.

We moesten een partij worden voor landelijk opererende zorgverzekeraars. Maar

inmiddels is de hele marktwerking teruggedraaid en gaan we weer op de toer van

regionalisatie. Ik kan me echter niet voorstellen dat VWS de marktwerking tegen

kan houden, zeker niet onder de Europese regelgeving.’

Snakt u er niet naar om in een andere sector te

werken?‘Ik heb achttien jaar met veel plezier in de thuiszorg

gewerkt. In de gezondheidszorg zit je op de huid van de samenleving. Maar nu

denk ik wel eens: laat deze beker aan mij voorbij gaan. De overheid maakt er een

potje van. Er komt weer meer bureaucratie bij, nog meer regelgeving. Er is een

constante vorm van wantrouwen, alsof wij alleen maar inefficiënt bezig zijn dan

wel onszelf verrijken. Ik heb er genoeg van. Het is niet te tolereren dat we

weer de zwarte piet toegeschoven krijgen. De politiek mag ook wel eens naar

zichzelf wijzen. Het is een wonder dat de thuiszorg na de afgelopen vier

chaotische jaren nog steeds draait zoals ze draait. De politiek gedraagt zich

volgens Jos Werner als een Raad van Toezicht in permanente zitting bijeen. Daar

ben ik het helemaal mee eens. Ik word er moedeloos van, want ik zie geen enkel

teken dat het beter wordt.’/Lucie Th. Vermij