Aan de keukentafel komen vragen over zingeving in het leven van de cliënt vaak niet aan de orde. ‘De professional is gericht op het afgeven van een indicatie op basis van de fysieke en/of psychische beperkingen van de cliënt’, zegt Vicky Hölsgens op basis van haar onderzoek in Sittard-Geleen. Zij doet onderzoek naar de rol van zingeving in keukentafelgesprekken en hoe de professional daarmee om gaat. ‘Zingevingsvragen van cliënten moeten eerst worden herkend, daar heb je een antenne voor nodig.’

Zingeving

Hölsgens is geestelijk verzorger en doet het onderzoek naar keukentafelgesprekken aan de Universiteit voor Humanistiek. Zingeving gaat niet alleen over hoe de cliënt zijn leven wil leiden, het gaat over de mens zelf. ‘Zingeving uit zich in de verhalen van mensen, die iets zeggen over wie je bent en wie je wil zijn. Zingeving komt voor mensen heel direct aan de orde als het leven stokt door een ingrijpende gebeurtenis, zoals een groot verlies of een ernstige ziekte. We noemen dat “een breukervaring”.’

Keukentafelgesprek

In haar onderzoek wordt duidelijk dat veel professionals moeilijk overweg kunnen met vragen over zingeving. Terwijl het “streven naar een goed leven voor de cliënt” wel een opdracht is in de Wmo. ‘Het herkennen van zingevingsvragen bij de cliënt verschilt per gemeente en is afhankelijk van de achtergrond van de professional. Je ziet dat professionals met een hulpverleningsverleden gemakkelijker zingevingsvragen oppakken dan beroepskrachten met een dienstverlenings-achtergrond vanuit de gemeenteorganisatie.’

Judith Wolf: ‘Ieder mens, hoe kwetsbaar ook, heeft kracht’. Mensen die professionele ondersteuning nodig hebben in hun leven, zijn het best geholpen wanneer je werkt vanuit hun kracht. Je krijgt mensen alleen in beweging als je aansluit bij wat zij willen. Judith Wolf beschreef hoe dat moet. ‘Professionals mogen persoonlijker zijn.’ Lees dit PREMIUM artikel in Z+W magazine>>

Huisarts

Daarbij komt dat de vraag: “Wat is belangrijk voor u in het leven?” tijdens het keukentafelgesprek pas aan het eind van het gesprek komt, als het al aan de orde komt. ‘Dan is er meestal geen tijd meer om daar op in te gaan’, zegt Hölsgens. ‘Als een zingevingsvraag wel wordt herkend, dan gebeurt doorverwijzing naar een professional die deze zingevingsvragen van de cliënt kan oppakken, heel weinig. Professionals kunnen mensen attenderen op de praktijkondersteuner van de huisarts. Het zou mooi zijn als het zorgaanbod specifiek op levensvragen breder zou zijn, bijvoorbeeld door geestelijk verzorgers te koppelen aan huisartspraktijken of aan een sociaal wijkteam. Belangrijk is dan wel dat de professionals aan de keukentafel getraind worden in het signaleren van zingevingsvragen.’

Leefgebied

Volgens Hölsgens zou het interessant zijn om uit te proberen hoe een keukentafelgesprek zou verlopen als de professional begint met vragen over zingeving. ‘Heel concreet: je begint met de vraag: “Wat vindt u belangrijk in uw leven? Waarom is het belangrijk dat de gemeente u op dit moment zou helpen?” Om van hieruit verder vragen te stellen over de verschillende leefgebieden. Dat vraagt van gemeenten en professionals dat ze de burger werkelijk centraal stellen.’

Vicky Hölsgens heeft een artikel over haar onderzoek geschreven in Sociale Vraagstukken. Lees meer>>