‘Het systeem werkt jongeren met schulden eigenlijk vaak tegen’, zegt Hendriks. ‘Ze komen niet aanmerking voor schuldhulpverlening, vallen buiten allerlei wet- en regelgeving. Jongeren worden eigenlijk gedwongen om met alles te stoppen om maar geld te verdienen om zo hun schulden af te lossen. Maar een uitzendbaantje is geen duurzame oplossing. Integendeel.’

Toekomst centraal

De gemeente Den Haag begon daarom vanuit het Haagse SchuldenLab070 in de zomer van 2016 met een experiment, gericht op 53 jongeren met flinke schulden. De naam: het Jongeren Perspectief Fonds (JPF). ‘In deze aanpak zetten we juist niet de schulden, maar de toekomst van de jongeren centraal. Waar heb je hulp bij nodig? Wat speelt er in jouw leven? Zo zijn we begonnen.’

Schuldenzorgvrij

Samen met de jongeren is vervolgens een plan opgesteld om schulden te tackelen en ook om andere problemen aan te pakken. Aan schuldeisers wordt een saneringsbedrag geboden. Dit bedrag verschilt per jongere, afhankelijk van de draagkracht. Zodra de jongere eenmaal ‘schuldenzorgvrij’ is, wordt de tweede stap gezet. Het saneringsbedrag is vervolgens een restschuld tussen het JPF en de jongere, en die moet ingelost worden. Hiervoor gaat de jongere aan de slag met een persoonlijk perspectiefplan. Hendriks: ‘Een onderdeel daarvan is de maatschappelijke stage, zo leveren zij zelf ook een bijdrage.’ Ook worden afspraken gemaakt over de volgende stappen richting werk en studie.

Opgeschaald

Het Jongeren Perspectief Fonds bleek een succes. Bijna alle jongeren stroomden – zonder schulden – uit naar werk of studie. In 2017 werd het project opgeschaald en zijn honderd jongeren ingestroomd. SchuldenLabNL – dat zich niet alleen op jongeren, maar op alle mensen in Nederland met schuldenzorgen richt – staat inmiddels tientallen gemeenten in heel Nederland met advies bij. ‘Op verschillende manieren wordt het Jongeren Perspectief Fonds nu lokaal ingevuld.’

Angst om weer te falen

Het geheim van de Haagse aanpak is volgens Hendriks ‘maatwerk en de integrale aanpak’.  ‘Schulden komen nooit alleen. Dit zijn vaak jongeren die al heel wat hebben gemaakt, ze verkeren vaak in een sociaal isolement, hebben weinig zelfvertrouwen. De angst om weer te falen is groot.’ Door de jongeren heel intensief te begeleiden, is er volgens de programmamanager veel mogelijk. ‘We kijken samen naar het netwerk, naar de talenten, naar de ambities. Wat zijn je dromen? Waar wil je naartoe en hoe gaan we dat bereiken?’ De begeleiders van het Jongeren Perspectief Fonds gaan ver, zegt Hendriks. Ze schakelen instanties in, helpen bij het vergroten van het netwerk. ‘We moeten het vertrouwen van deze jongeren winnen.’

Vertrouwen in systeem kwijt

Veel jongeren met schulden zijn het vertrouwen in het systeem ‘volledig’ kwijtgeraakt, weet ze. ‘Ik was onlangs nog bij een bijeenkomst waar ik een jongen uit Enschede tegenkwam. Hij had al zoveel ellende achter de rug, zat diep in de schulden, had al met zoveel instanties gesproken. Ik zag zijn moedeloosheid. ‘Ik ga nu maar kickboksen om andere pijn te voelen’, vertelde hij me. Dat is toch schrijnend? We kunnen deze jongeren toch niet opgeven?

Nazorg

Daarom is, benadrukt Hendriks zeker bij deze kwetsbare jongeren de nazorg zo belangrijk. ‘En dan bedoelen we niet één telefoontje met de vraag: gaat het goed? Nee, we houden echt de vinger aan de pols. Sommige mensen zijn nu eenmaal niet financieel zelfredzaam en vinden het heel lastig om dit soort zaken allemaal zelf te regelen. Niet gek, het systeem is ook uitermate complex. We blijven onze jongeren monitoren, ze hebben het mobiele nummer van de begeleider. Dat zijn we als professionals echt verplicht, vind ik.’

Recidive voorkomen

Ze weet uit ervaring dat – ook bij problematische schulden – schuldeisers best bereid zijn om mee te denken. ‘Vanuit SchuldenLab doen we ook aan Collectief Schuldregelen.’ Ze wijst erop dat het gemiddeld vijf jaar duurt voordat mensen zich melden bij de schuldhulpverlening, vervolgens kan het wel een jaar duren voordat alle schuldeisers akkoord gaan met het saneringsvoorstel vanuit de schuldhulpverlening. ‘Dat is veel te lang, maar door in gesprek te gaan met de schuldeisers blijkt er veel meer mogelijk dan soms gedacht. Zeker wanneer we over onze aanpak, begeleiding, het stabiliseren van de situatie en de nazorg vertellen. Schuldeisers willen graag recidive voorkomen.’