Als het gaat om vrouwenemancipatie, zal 2010 niet echt de boeken ingaan als het jaar van de grote sprongen voorwaarts. Integendeel zelfs. Denk aan de slechts drie vrouwen in het eerste kabinet Rutte of de afschaffing van de voorkeursbehandeling. En met vrouwen aan de Nederlandse top wil het ook nog steeds niet vlotten. Intussen hebben mannen over 2010 niet veel te klagen als het gaat om hún emancipatie.

● Tijdens de Olympische winterspelen in Vancouver besluit pilot Edwin van Calker met zijn viermansbob af te zien van deelname. Dit ondanks grote investeringen en een lange en inten-sieve periode van voorbereiding. Hij heeft het lef om te erkennen dat hij geen risico wil lopen, dat hij de situatie niet veilig genoeg vindt en dat hij bang is dat hij en zijn team zullen veron-gelukken. Hij kiest voor persoonlijk welzijn boven zijn sportieve carrière.
● Wouter Bos en Camiel Eurlings delen in het voorjaar mee dat ze hun politieke carrière met onmiddellijke ingang opgeven voor hun (nog te vormen) gezin. Bos wordt parttimer en werkt nog ‘maar’ vier dagen per week bij KPMG. De twee mannen stappen daarmee uit het vaste patroon van de man aan de top die een betaalde baan het belangrijkste in zijn leven.
● In de loop van 2010 duiken steeds meer berichten op van mannen die in de jaren ’60 en ’70 tijdens hun verblijf op een internaat seksueel zijn misbruikt door rooms-katholieke geestelij-ken. Ze doen hun verhaal in kranten, op radio en tv, veelal na tientallen jaren van stilzwijgen. Ze hebben het jarenlange taboe op slachtofferschap van zich afgeschud en durven te erkennen dat zij slachtoffer zijn van seksueel geweld.
● Het Europese Parlement komt in het najaar met een voorstel tot uitbreiding van het zwan-gerschapsverlof naar 20 weken. In Nrc.next stelt hoogleraar Praktische Filosofie Robeyns dat dit voorstel onrechtvaardig is voor vaders. De meeste vrouwen hebben zes tot acht weken nodig om fysiek te herstellen van hun bevalling. Dat impliceert dat een moeder twaalf weken zwangerschaps- en bevallingsverlof nodig heeft – de overige vier weken zijn namelijk ‘baby-verlof’. Hoeveel betaald babyverlof krijgen vaders? Slechts twee dagen. Robeyns stelt voor het zwangerschapsverlof te beperken en daarnaast iedere ouder drie maanden babyverlof te geven. Daarmee kan de man een duidelijke rol krijgen in de zorg voor zijn kinderen en wordt het vaste beeld doorbroken van de man die alleen de kost hoort te verdienen.
● Eind 2010 wordt bekend dat de proef met de blijf-van-mijn-lijfhuizen voor mannen wordt verlengd tot eind 2011. Het gaat vooral om mannen die slachtoffer zijn van eerwraak, licha-melijke of geestelijke mishandeling, gedwongen prostitutie en mensenhandel. Sinds 2008 hebben ruim 160 mannen van deze vorm van opvang gebruikgemaakt. Zij erkennen dat ze het niet alleen kunnen en hulp nodig hebben om hun leven weer op poten te zetten.

Ongewenst gedrag
Zo maar vijf gebeurtenissen uit 2010. Ze maken deel uit van een trend die al eerder is ingezet: die van de man die het niet langer accepteert om te leven volgens de vaste normen en waarden van mannelijkheid. Ton van Elst en Ger Evers (Soman/TransAct) omschreven deze normen en waarden al meer dan 25 jaar geleden als ‘mannelijkheidscoderingen’: opvattingen en denkbeelden die mannen tijdens hun socialisatie hebben meegekregen over wat in een bepaal-de situatie gewenst en ongewenst gedrag is. Een paar voorbeelden: ‘Een betaalde baan is het belangrijkste in mijn leven’, ‘Ik hoor de kost te verdienen voor mijzelf en degenen die afhan-kelijk van mij zijn’, ‘Ik ben zelfstandig, onafhankelijk en kan alles alleen’, ‘Ik  heb geen hulp nodig’, en, ‘Ik ben geen slachtoffer’.

Pek en veren
Steeds meer mannen hebben het lef om besluiten te nemen die buiten deze mannelijkheidsco-deringen vallen. Daarmee oogsten ze soms bewondering en navolging. En in andere gevallen wellicht hoon, pek en veren, minachting of verwerping. Hoe dan ook geven de gebeurtenissen aan dat de emancipatie van mannen lijkt ingezet. Grote vraag is of dit wordt opgepakt door een brede groep mannen. Is dit het begin van een golf van mannenemancipatie? Of blijft het bij losse, eenmalige gebeurtenissen?
En een nog grotere vraag is wat de gevolgen zijn als de mannenemancipatie doorzet. Moeten de verhoudingen tussen mannen en vrouwen opnieuw worden gedefinieerd, net als destijds bij de emancipatie van vrouwen? Dat zal ook nu niet zonder slag of stoot gaan. Want accepteren vrouwen het als mannen een deel van de zorg voor de kinderen en het huishouden opeisen? Dat kan immers betekenen dat zijzelf meer moeten werken en de zorg voor hun kinderen moeten loslaten. En accepteren werkgevers het dat meer mannen gebruik zullen maken van zorg- en calamiteitenverlof, of dat schooltijden en -vakanties, meer nog dan nu, leidend wor-den in een organisatie?

Hulpverlening
Voor de sector zorg en welzijn betekent een verdergaande emancipatie van mannen bijvoor-beeld dat de man zich meer zal presenteren als slachtoffer. Deze man zal dus gebruikmaken van verschillende vormen van hulpverlening. Dat roept om een hernieuwde invulling van sek-sespecifieke hulpverlening. En ook hier is het een interessante vraag of dit zonder slag of stoot zal worden geaccepteerd. Hoe denken (vrouwelijke) hulpverleners over hulpverlening specifiek toegespitst op mannen?Kunnen zij de omslag maken en wat is daar voor nodig?

Wil Verschoor, manager diversiteit Movisie

Bron: Foto: ANP/Marcel Antonisse