Om deze ervaringen boven tafel te krijgen, werd een onderzoek gestart vanuit het programma Integraal Werken in de Wijk (waarin NJi, NCJ, Movisie, Vilans en de Werkplaatsen Sociaal Domein samen werken). Hiervoor werden zeventien gemeentes bevraagd over de gemaakte keuzes en hun ervaringen met verschillende organisatievormen en positioneringen van de (wijk)teams. Kooiman: ‘Hier kwam naar voren wat we eigenlijk al wisten: “het” wijkteam bestaat niet, alle gemeenten richten het anders in. Wel zijn er herkenbare patronen te zien. Bijvoorbeeld over de breedte van het team, op welke burgers en taken het team zich richt en de positionering.’

Positionering

In de positionering worden vier verschillende mogelijkheden onderscheiden: het team werkt in dienst van de gemeente, het team is een samenvoeging van professionals die voor een verschillende moederorganisatie werken, de gemeente heeft één hoofdaanbieder aangesteld om het team samen te stellen in samenwerking met andere aanbieders of er is een aparte stichting opgericht die de wijkteamleden in dienst heeft genomen.

‘Wijkteams worden gedreven door prachtige beleidsuitgangspunten en opdrachten. Dat zijn de concepten, als professional geef je daar in de alledaagse praktijk een concrete invulling aan.’ Lees meer >> 

Binnen de gemeente

Kooiman: ‘Deze vier vormen kun je onderverdelen in twee typen: het team is gepositioneerd binnen de gemeente of het is extern belegd. Aan beide opties zitten voordelen, maar er kleven ook aandachtspunten aan. Is het team binnen de gemeente gepositioneerd? Dan heeft de gemeente meer mogelijkheden om te sturen, niet alleen op grote lijnen, maar ook op de uitvoering en de financiën. Ook geeft een dienstverband bij de gemeente de teamleden duidelijkheid en vertrouwen. Aan de andere kant betekent het in dienst nemen van sociaal professionals wel dat je expertise in huis moet halen die je zelf niet hebt. En politieke inmenging ligt op de loer. Want is het wijkteam in dienst van de gemeente? Dan is het ook van de politiek.’

Extern belegd

Is een wijkteam extern belegd, bij één hoofdaanbieder, stichting of coöperatie, dan hoeft de gemeente geen aparte subsidierelatie te hebben met elke aanbieder. Ook kan de gemeente dan rekenen op externe specifieke kennis en expertise die voor de operationele aansturing van wijkteams nodig is. Aan de andere kant is het voor de gemeente dan wel lastiger om richting te geven aan het team. Zo stelt een medewerker van de gemeente Gouda in het rapport van Movisie: ‘Mocht er zich iets voordoen op casusniveau, kunnen we als gemeente niet zeggen: de sociaal teams hebben we uitbesteed en zij zijn verantwoordelijk. Het is als gemeente nog zoeken naar hoe je daar grip op krijgt. De gemeente is tenslotte eindverantwoordelijk.’

Integraal

Uit de gesprekken die gevoerd werden met de gemeenten, bleek ook een groot verschil in de samenstelling en taken van het team. Kooiman: ‘Sommige gemeenten organiseren het team heel breed en integraal voor alle domeinen tegelijk, anderen kiezen juist voor een team per domein, bijvoorbeeld jeugd. Daarnaast verlenen ook niet alle teams zelf hulp. Sommigen dienen puur als voorportaal naar hulpverlening terwijl anderen de hulpverlening wel uitvoeren. Deze verschillen in werkwijze hebben vooral te maken met een verschil in visie. We hebben niet onderzocht welke methode het beste werkt, dat is in iedere gemeente ook anders. Wat wel opviel, is dat alle gemeenten nog steeds achter hun keuze staan. De meesten zijn wel bezig met het door ontwikkelen van het team, maar niemand zegt “we gaan het totaal anders doen”. De koers die ze ingeslagen zijn, lijkt voor hun gemeente dus de juiste.’

Verdiepingsslag

Het rapport Organisatievormen en positionering van (wijk)teams wordt op 6 april besproken met de geïnterviewden en andere geïnteresseerden. Kooiman: ‘Doel is om dan een verdiepingsslag te maken en de heikele punten en voors- en tegens nog scherper te krijgen zodat duidelijk wordt waar gemeenten mee aan de slag moeten.’ 

Werkt het wijkteam? Van alle vragen die over het wijkteam gesteld kunnen worden, lijkt dat toch de belangrijkste. Het wijkteam is de belangrijkste organisatorische vernieuwing in het sociaal domein. In bijna alle gemeenten zagen ze de afgelopen jaren het levenslicht. Het congres Het wijkteam onder de loep op 23 mei geeft inzicht in de resultaten van het wijkteam. Lees meer >>