Belastingaangifte, budgetbeheer of bewindvoering. Het kan allemaal geregeld worden bij de Belastingtoko en de Paperassentoko. Deze dagbestedingen zijn onderdeel van de Stichting Nieuw Nabuurschap die twaalf jaar geleden door het echtpaar Floris werd opgericht. Ervaringsdeskundigheid vormt er een sleutelbegrip.
Ongeordende paperassen
‘Men verstaat elkaar hier’, zegt Lammert Floris. ‘Onze medewerkers kijken niet vreemd op als een klant binnenkomt met een tas boordevol ongeordende paperassen en post. Of wanneer iemand er een keer wat minder verzorgd bijloopt. Dat kan hier gewoon. Net als praten over je ziekte. Tijdens de lunchpauze gaan de gesprekken regelmatig over de vraag wat voor medicijnen iemand gebruikt en wat zijn ervaringen daarmee zijn.’
Hoog opgeleid
Circa zeventig procent van de medewerkers van de Belastingtoko en de Paperassentoko heeft de diagnose schizofrenie. De rest kampt met een andere psychiatrische ziekte, zoals een bipolaire stoornis of een ernstige vorm van autisme. De intellectuele vermogens van deze mensen variëren van gemiddeld tot en met hoog begaafd. Veel van hen zijn zelfs zeer hoog opgeleid, in uiteenlopende vakgebieden.
Menselijk kapitaal benutten
‘Bij de Belastingtoko en de Paperassentoko kunnen zij hun intellectuele vaardigheden inzetten’, zegt Floris. ‘Het doen van belastingaangiftes vergt bijvoorbeeld kennis op het gebied van fiscale wetgeving en gemeentelijke regelingen. Veel dagbestedingen zijn erop gericht mensen afleiding te geven en van de straat te houden. Maar in het kader van duurzaam ondernemen is het belangrijk om menselijk kapitaal te benutten. Daar wordt vaak aan voorbij gegaan. Wij willen dat op deze arbeidsmatige dagbesteding wel doen.’
Eigen methodiek
In de dagelijkse praktijk werken de medewerkers samen met betaalde werknemers en vrijwilligers. Deze hebben een training gekregen in het omgaan met mensen met een ernstige psychiatrische aandoening (EPA). De echtgenote van Lammert Floris heeft hiertoe een eigen methodiek ontwikkeld. ‘Tijdens de training leren de werknemers en vrijwilligers wat de meest voorkomende ziektekenmerken van psychiatrische ziektes zijn en hoe je hiermee kunt omgaan’, vertelt zij.
Anders dan anders
‘Zij worden getraind om heel alert te zijn op “anders dan anders-gedrag”, zodat zij tijdig signaleren dat het misschien niet zo goed met een medewerker gaat. Verder geven we praktische adviezen. Een voorbeeld: je kunt iemand een heel verhaal vertellen over de werkzaamheden die hij gaat doen. Maar mensen met een EPA hebben vaak concentratieproblemen. Op het moment dat zij aan het werk gaan, zijn zij een deel van het verhaal vergeten. Het is daarom beter om korte omschrijvingen van de werkzaamheden voor hen op papier te zetten.’
Kwaliteitsgesprekken
De methodiek houdt ook in dat met de medewerkers regelmatig kwaliteitsgesprekken worden gevoerd. ‘Die gaan over hoe wij als begeleiders functioneren’, legt Gerry Floris uit. ‘De centrale vraag is: kun jij hier met plezier je werk doen? Zo nee, wat heb je nodig om dat wel te kunnen? Uit zulke gesprekken komt vaak hele nuttige informatie. Zo bleek iemand die gevoelig is voor geluid enorme last te hebben van de papierversnipperaar. Die hebben we dus op een andere plek gezet.’
Prikkelarme ruimtes
Ook op andere manieren houden de Belastingtoko en de Paperassentoko rekening met de beperkingen die chronische psychiatrische ziektes met zich meebrengen. Zo zijn de ruimtes waar de medewerkers hun werk doen prikkelarm. Klanten worden op de begane grond ontvangen en bewust niet in de ruimtes waar de medewerkers zitten. ‘En we vermijden stress’, voegt Floris toe. ‘We zullen nooit zeggen dat er vandaag een x aantal belastingaangiftes de deur uit moeten.’
Signaleringsplan
Voor elke medewerker is er een signaleringsplan. Gerry Floris: ‘Daarin staat niet alleen hoe we kunnen signaleren dat het niet goed met een medewerker gaat, maar ook wat we dan het beste kunnen doen en wie we kunnen bellen. Zodra we signalen opvangen, gaan we met de betreffende medewerker in gesprek. Doordat we er vroeg bij zijn kunnen we vaak opnames voorkomen. Dat is belangrijk, want opnames zijn niet alleen duur, maar ook vaak traumatisch voor de persoon zelf.’
Zelfbeeld
De begeleiding van de medewerkers is gericht op het creëren van positieve ervaringen. Floris: ‘Als mensen bij ons binnenkomen hebben zij vaak de nodige mislukkingen achter de rug. Dat is natuurlijk niet echt bevorderlijk voor hun zelfbeeld. In het begin geven we ze eenvoudige taken. Gaat dat goed, dan zie je ze groeien. “Verdomd, ik kan dus wel wat.” Vanuit dat gevoel breiden we de werkzaamheden uit.’
Veilig gevoel
In de loop van de jaren heeft het echtpaar Floris al veel medewerkers zien opbloeien. ‘Mensen worden niet alleen zelfverzekerder, maar ook vrolijker. En ze worden beter in het aangaan van sociale contacten. Want dat is voor deze doelgroep vaak moeilijk. Hier zijn ze samen met “lotgenoten” en dat geeft een veilig gevoel.’
Nieuw Nabuurschap
Stichting Nieuw Nabuurschap is een initiatief van het echtpaar Floris. Hij is gepensioneerd bedrijfseconoom, zij psycholoog. De ziekte van hun zoon bracht hen op het idee om een administratiekantoor op te richten waar hoogopgeleide ggz-cliënten een passende dagbesteding konden krijgen. ‘Hij was aan het promoveren in de biologie aan de RUG toen zich bij hem schizofrenie openbaarde. Zo kwamen wij in aanraking met de wereld van de ggz en dagbesteding’, vertelt Gerry Floris.
Manden vlechten
‘Onze zoon bezocht op een zeker moment een zorgboerderij. De dagbesteding die daar werd aangeboden – overigens met de beste bedoelingen – deed geen beroep op zijn intellectuele vermogens. Hij was er manden aan het vlechten, aan het schoffelen en hout aan het kloven. Er is niets mis met deze werkzaamheden. Zeker als je in de war bent kunnen ze prettig en rustgevend zijn. Maar als je met de juiste medicatie redelijk stabiel bent, past het niet echt meer. Dag in dag uit dergelijk werk doen terwijl je eigenlijk veel meer kunt is dan niet goed voor je zelfbeeld. Er waren op dat moment geen andere mogelijkheden voor onze zoon. Dat betekende dat er een groep ggz-cliënten was die qua dagbesteding tussen de wal en het schip raakte.’
Eén en één
Toen Lammert Floris in diezelfde periode de vraag kreeg om belastingaangifte te doen voor mensen die in zorg waren bij een ggz-instelling was één en één twee. Het administratiekantoor opende twaalf jaar geleden haar deuren in Groningen. In eerste instantie was het één dag in de week geopend, al snel vond er uitbreiding en professionalisering plaats. Stichting Nieuw Nabuurschap heeft een HKZ-keurmerk als zorginstelling. Het administratiekantoor is aangesloten bij de Branchevereniging voor Professionele Bewindvoerders en Inkomensbeheerders (BPBI). Sinds kort is er ook een vestiging in Leeuwarden. In totaal heeft Nieuw Nabuurschap zo’n vijftig medewerkers die begeleid worden door betaalde werknemers en vrijwilligers. Het concept is uniek in Nederland. Het echtpaar Floris is graag bereid om sociaal professionals die een vergelijkbaar initiatief willen ontwikkelen te informeren en te ondersteunen. Meer informatie: www.belastingtoko.nl
