Door Natalie Bremmer en Boudewijn van Opstal (Conclusion Advies en Management) 

In de theater en filmwereld is het duidelijk, regie voeren is het nemen van de inhoudelijke, artistieke en procesmatige leiding. In de wereld van de jeugd, zorg en veiligheid is regie voeren minder duidelijk. Wat betekent het krijgen van regie voor mij als bestuurder of als ambtenaar en de rol ten opzichte van partners? Wanneer is mijn regie effectief?
  
Effectieve regie
Vanuit de centrale overheid krijgen gemeenten in het veld van jeugd, zorg en veiligheid de laatste jaren steeds meer de rol van regisseur toegewezen. Maar het krijgen van de regierol betekent niet dat dit leidt tot een gewenste situatie. In onze visie is het voeren van effectieve regie de kritische succesfactor in de aanpak van jeugd, zorg en veiligheid. Investeren in regisseren, dat is cruciaal.
  
Effectieve regie kan worden bezien als de optelsom van: (1) het tot stand komen van een inhoudelijke visie op het vraagstuk en het resultaat. (2) De vertaalslag van deze visie naar een aanpak waarin de activiteiten van de betrokken organisaties, instanties en netwerken op elkaar zijn afgestemd en die (3) dienend zijn aan het gestelde resultaat. De regisseur is hierbij verantwoordelijk voor het proces en de uiteindelijke uitkomsten. 
  
Regieniveaus
In de bovenstaande definitie van effectieve regie zitten verschillende niveaus van regie opgesloten. Het benoemen van verschillende niveaus van regie is niet nieuw. In trajecten als Operatie Jong of Centra voor Jeugd en Gezin wordt het belang van verschillende regieniveaus onderkend. In figuur 1 komt onze visie tot uiting dat een effectieve regie enkel kan bestaan als invulling wordt gegeven aan zowel bestuurlijke regie, netwerkregie en uitvoerende regie. 
  
Er zijn drie aandachtspunten te benoemen bij de invulling van een effectieve regie.
  
1. De combinatie van verschillende niveaus van regie is de kracht 
Juist de combinatie is noodzakelijk om te komen tot een effectief beleid op jeugd, zorg en veiligheid. Zonder bestuurlijke regie, geen netwerkregie. Zonder netwerkregie, geen uitvoerende regie. Wanneer een vorm van regie onderbelicht blijft, zullen de regisseurs van de andere regieniveaus worden geconfronteerd met onduidelijke opdrachten en te bereiken doelen, met een gebrekkige samenhang of dubbel werk. Een voorbeeld hiervan is de jongerenwerker die na veel energie een project heeft opgezet waarbij (hang)jongeren ouderen in de buurt helpen met het doen van boodschappen. Wanneer de gemeenteraad besluit tot sluiting van het jongerencentrum trekken de jongeren zich massaal terug uit het project. 
 
2. De grenzen tussen de drie regieniveaus zijn er niet voor niets
In de praktijk lopen de verantwoordelijkheden van een bestuurlijk regisseur, een netwerkregisseur en een uitvoerende regisseur nogal eens door elkaar. Een mooi voorbeeld hierbij is de veiligheidscoördinator die de toezichthouders aanstuurt, maar eigenlijk over onvoldoende informatie beschikt over het wie, wanneer, waar en hoe. Informatie waarover bijvoorbeeld wijkagenten en buurtcoördinatoren vaak wel beschikken. Uiteindelijk hebben de toezichthouders tussen 11.00 en 14.00 uur intensief toezicht gehouden op de plek waar jongeren pas in de avond bij elkaar komen.
  
Het is belangrijk om bewust om te gaan met de grenzen tussen de regieniveaus en de regisseurs: iedereen moet dat doen waar hij of zij het beste in is. 
  
3. Elke vorm van regie vraagt een regisseur met specifieke kwaliteiten
In de praktijk worstelen gemeenten met vragen als: wat is mijn taak als regisseur en hoe pak ik dit het beste aan? Elke regievorm heeft eigen uitdagingen en vereist een eigen aanpak: 
  
Bestuurlijke regie
Het opstellen van een inhoudelijke visie op resultaat en aanpak is voor bestuurders en beleidsmedewerkers core business. Toch verdient juist het scherp formuleren van een visie meer aandacht. Te vaak ligt er een onvolledige analyse of onvolledige informatie ten grondslag aan een visie. Of doelstellingen en gewenste resultaten worden te algemeen of onduidelijk geformuleerd. Een onduidelijke visie leidt tot onduidelijke resultaten. 
   
Netwerk-regie
De taak van de netwerkregisseur is tweeledig. Enerzijds vraagt de inhoudelijke visie om een vertaling naar activiteiten en anderzijds moeten deze activiteiten, uitgevoerd door een veelheid aan partners, op elkaar worden afgestemd en elkaar aanvullen. Een effectieve netwerkregie betekent voor Conclusion Advies en Management: motiveren, ondersteunen, verbinden en sturen. Niet top-down opgelegd, maar vanuit de samenwerking tussen de partijen. Het organiseren van deze samenwerking vraagt om specifieke vaardigheden en kwaliteiten bij een regisseur. 
  
De uitvoerende regie
Uiteindelijk worden resultaten bepaald op de werkvloer. Professionals beschikken over de kennis en ervaring van de dagelijkse praktijk, kennen de buurtbewoners op wie je kan bouwen, of juist niet, de nuances en de details. Het is cruciaal dat de bestuurlijke en netwerkregisseur deze kennis gebruiken voor een effectieve regie, maar de dagelijkse aansturing kan en moet worden overgelaten aan de professionals. Dit wordt frontlijnsturing genoemd; als het doel duidelijk is, de onderlinge samenwerking georganiseerd, dan kunnen frontlijners het meest effectief invulling geven aan de dagelijkse aanpak. Zo zijn in buurtveiligheidsteams in de gemeente Amsterdam buurtregisseurs verantwoordelijk voor de operationele aansturing van frontlijners van verschillende organisaties in de aanpak van overlast van onder andere jeugd.
  
Uitdagingen te lijf gaan
Verschillende uitdagingen om te komen tot effectieve regie zijn in dit artikel aan bod gekomen. Waar nu te beginnen? Conclusion Advies en Management helpt u graag. Samen bepalen we uw uitgangssituatie. Hoe effectief bent u op dit moment als regisseur? Middels een quick scan krijgt u per regieniveau inzicht in uw positie. Onze adviseurs stellen naar aanleiding van de uitkomsten samen met u een ontwikkeltraject op waarin bijvoorbeeld visievorming, het opstellen en meten van te bereiken resultaten en de vaardigheden van uw regisseurs aan bod komen. Maatwerk is hierbij het sleutelwoord, want elke gemeente is anders, met eigen kracht en eigen uitdagingen.
  
Conclusion Advies en Management is onderdeel van Conclusion en is een breed georiënteerde organisatie die hiervoor alle disciplines in huis heeft om het volledige plan ter ondersteuning voor u uit te voeren, inclusief ict, procesbeschrijving, HRM etcetera. Voor meer informatie kijk ook naar de website Conclusion Advies en Management.