Neem iets mee wat voor jou belangrijk is en wat je graag aan je klasgenoten wilt laten zien. Dat was de opdracht aan een aantal kinderen van vluchtelingen op een Nederlandse school. Een Afghaanse jongen van een jaar of veertien nam zijn zwemdiploma mee. Tijdens de vlucht zat hij op een boot en heeft hij mensen heeft zien verdrinken. In Nederland heeft hij zijn zwemdiploma gehaald. Hij is blij dat hem dat nu niet meer kan overkomen.

Ondersteuning

Hoe ga je, als docent of als hulpverlener, om met zo’n voorval? Bram Tuk, senior adviseur bij Pharos expertisecentrum gezondheidsverschillen, vertelt dat je je moet concentreren op ondersteuning van de ouders en moet proberen om de kinderen een zo normaal mogelijk leven te laten leiden. ‘Bekend is dat de psychische gezondheid van kinderen in sterke mate afhangt van die van hun ouders. Als ouders het gevoel hebben: mijn kind krijgt kansen in dit land, is hier veilig en als het gezondheids- of psychische problemen heeft, dan wordt het goed geholpen, dan zie je dat kinderen het vaak zonder gespecialiseerde hulp heel goed redden.’

Opvoeding

‘Leg ouders uit hoe het onderwijssysteem en de zorg voor kinderen in Nederland is geregeld’, adviseert Tuk. ‘In onze samenleving zijn veel voorzieningen die ouders niet kennen. Er zijn consultatiebureaus, remedial teachers en zorgteams op school. Dat kan voor deze ouders bedreigend zijn. Ze kunnen denken: wat is er met mijn kind aan de hand dat het naar zo’n speciale voorziening moet? Zorg ervoor dat ouders weten hoe de instanties werken, wat er van hun verwacht wordt en wat men in Nederland belangrijk vindt in de opvoeding.’

Het wetsvoorstel dat regelt dat buitenlandse huwelijken met jonge meisjes in Nederland niet erkent, is versneld afgehandeld door de Eerste Kamer. Die haast heeft te maken met de grote instroom van vluchtelingen in de afgelopen maanden. Onder hen zouden ook veel minderjarige meisjes zijn die getrouwd zijn met oudere mannen. Lees meer >>

Negeren

Tuk erkent dat het niet altijd makkelijk om op een correcte manier te handelen. Wanneer een kind met een zwemdiploma en een heftig verhaal op school komt, of bijvoorbeeld tekeningen maakt van de oorlog dan moet je dat niet negeren. Maar ter plekke diep ingaan op deze situaties is ook niet goed. De juiste reactie ligt ergens daartussen in.

Dit zijn de aandachtspunten bij het helpen van gevluchte kinderen:

• Betrek de ouders bij de hulp Veel kinderen van vluchtelingen spreken snel Nederlands, in tegenstelling tot hun ouders. Hulpverleners kunnen dan in de verleiding komen om buiten de ouders om hulp te gaan bieden. Maar ouders willen niet buitenspel staan.
• Blijf doorvragen Wat je soms ziet in gezinnen die schokkende gebeurtenissen meemaakten, is dat de behoeftes van ouders en kinderen door elkaar gaan lopen. Een voorbeeld is een moeder die bij de hulpverlening  aangeeft dat haar kind van tien jaar oud nog steeds bij haar in bed wil slapen. Bij doorvragen blijkt dat het met name de moeder is die problemen heeft en wil dat het kind bij haar in bed slaapt.
• Hoe willen ze zelf verwerken? Luister goed naar ouders en kinderen hoe zij zelf willen verwerken wat hun is overkomen. Ga er niet te snel vanuit dat je gebruikelijke werkwijzen hier ook van toepassing zijn. Zo is het idee dat het helpt om over ervaringen en trauma’s te praten en je ze moet herbeleven om ze te verwerken, voor veel vluchtelingen een volstrekt nieuwe opvatting.

Lees het hele artikel over hulp aan kinderen van vluchtelingen in het Zorg + Welzijn magazine van oktober 2015 >>