‘Het probleem met de feestdagen is dat ze zo ver van tevoren worden aangekondigd’, zegt Degrieck. Hij is educatief medewerker bij  Autisme Centraal en schreef verschillende boeken over autisme. ‘Dat is moeilijk voor kinderen met autisme en een verstandelijke beperking, omdat zij die tijd niet kunnen overzien. Zij denken: het is morgen. En dat tot aan pakjesavond of kerstavond. Zo zitten ze voortdurend in spanning.’

Woede

Wat voor kinderen zonder beperking gezonde spanning is, kan voor kinderen met autisme en een verstandelijke beperking veel stress opleveren en tot bijvoorbeeld woede-uitbarstingen leiden. Bijvoorbeeld bij het uitpakken van cadeau’s, weet Degrieck. ‘Voor de meeste kinderen is een cadeau een leuke verrassing, maar kinderen met autisme zien dat niet zo. Zij willen weten waar ze aan toe zijn.’

Cadeau

Om hiermee om te gaan, moet je denken vanuit het autisme, adviseert Degrieck. Dus als er cadeau’s worden gegeven, is het voor sommige kinderen beter om deze samen uit te zoeken, samen in te pakken en samen onder de boom of in de schoen leggen. ‘Voor ons is de verrassing er dan af, maar voor hen is dat veel fijner.’

Wat zou muziek kunnen doen voor kinderen met autisme? Voor mensen met de ziekte van Alzheimer? Voor mensen met een zware handicap? Prof. dr. Erik Scherder is als hoogleraar Klinische Neuropsychologie verbonden aan de Vrije Universiteit. Hij legt in 15 minuten heel begrijpelijk uit welke invloed muziek kan hebben op hersenactiviteit.Lees meer >>

Kalender

In de aanloop naar Sinterklaas en Kerst is het belangrijk om wat er allemaal gebeurt zo inzichtelijk mogelijk te maken, adviseert Degrieck. ‘Je kunt bijvoorbeeld een kalender maken. Dat is voor veel kinderen fijn natuurlijk, maar voor kinderen met autisme en een verstandelijke beperking moet dat meer tot in detail. Wanneer gaat er wat gebeuren? Hoeveel nachten duurt dat nog? Wanneer mag je de schoen zetten?’

Kerstboom

Ongeveer de helft van de kinderen met autisme heeft ook een verstandelijke beperking, zegt Degrieck. Het probleem bij een ernstige tot diepe verstandelijke beperking is dat het begrijpen van tijd vaak erg moeilijk is. Dus dan heeft een kalender weinig zin. Voor zulke  kinderen adviseer ik zelfs om ze grotendeels af te schermen van de feestelijkheden. Niet te vroeg beginnen met versieren. Of sterker nog, alleen versiering of een kerstboom met Kerst. En de dag na Kerst meteen de boom weer wegdoen. Dat is voor hen het duidelijkst: vandaag is het Kerst, want er staat een kerstboom.’

Eten

Ook tijdens het eten, wat vaak een gezellige bedoening moet zijn, is het verstandig om bepaalde etiquetteregels te laten varen, vindt Degrieck. ‘Voor de meeste mensen zonder autisme is eten vooral een sociale aangelegenheid. Terwijl voor mensen met autisme eten vooral noodzaak is. Het is misschien moeilijk om te aanvaarden, maar soms is het beter wanneer zij ergens alleen kunnen eten.’  Wanneer je wel met z’n allen gaat eten, adviseert de orthopedagoog om aan tafel te gaan als het eten ook echt klaar is, dat het kind niet per se hoeft te wachten voordat het van tafel mag. ‘Of zorg ervoor dat het kind iets te doen heeft, een boek heeft of een puzzel kan doen.’

Praten

Degrieck geeft in binnen- en buitenland workshops over autisme. Wat hem opvalt, is dat veel mensen vaak overschatten wat kinderen met autisme van taal begrijpen. ‘Praten is vaak heel abstract, snel en vluchtig. Als een woord gezegd is, is het ook weg. Als je zegt: “We gaan straks zwemmen.” Dan weten veel kinderen wel wat zwemmen is, maar “straks” is voor hen niet te begrijpen. Omdat veel kinderen met autisme makkelijk napraten, lijkt het alsof ze goed weten wat ze zeggen. Maar dat wordt dus vaak overschat.’

Hoe om te gaan met de feestdagen is een van de vraagstukken die de orthopedagoog in de praktijk tegenkomt. Deze vraag heeft hij samen met 32 andere vragen van begeleiders van kinderen met autisme en een verstandelijke beperking opgetekend in het boek Autisme en verstandelijke handicap in de leefgroep.