De dertig onderzoeken zijn voortgekomen uit het Movisie programma Inzicht in sociale interventies. Het doel van dit programma was om evaluatieonderzoek naar interventies in de sociale sector te versterken. En om antwoord te geven op vragen als Wat werkt? en Hoe werkt het?. Martijn Bool, onderzoeker Doen wat werkt bij Movisie: ‘Daarnaast wilden we onderzoeksmethoden in de praktijk verkennen zodat sociaal professionals niet alleen antwoord krijgen op de vraag of bepaalde interventies effectief zijn en waarom. Zo is ook duidelijk geworden welke onderzoeksmethoden passend zijn en hoe deze ingezet kunnen worden.’

Onderzoek

De eerste publicatie, De praktijk van mantelwerk, verscheen in 2009. De dertigste, en tevens laatste, Kom je eens langs?, is in maart 2018 uitgebracht. Bool: ‘Vanuit Movisie hebben we voor elk nieuw onderzoek een thema gekozen. Die thema’s lopen uiteen van vrijwillige inzet tot eenzaamheid en van empowerment tot polarisatie en radicalisering. Wanneer er een thema gekozen was, hebben we een call uitgezet waar verschillende onderzoekers onderzoeksvoorstellen op konden inzenden. In dat voorstel wilden we zien welke interventie ze wilden onderzoeken en welke onderzoeksmethode ze zouden gebruiken.’ De onderzoekskosten van de voorstellen die Movisie koos, werden vervolgens door het ministerie van VWS gefinancierd. Bool: ‘Uiteindelijk kun je zeggen dat zowel sociaal werkers als onderzoekers en interventieontwikkelaars van het programma Inzicht in sociale interventies geprofiteerd hebben.

Kwantitatief en kwalitatief onderzoek

Bool stelt dat het vaak niet gemakkelijk is om in het sociaal werk na te gaan welke interventies effectief zijn. Dat is ook terug te zien in het werkveld. Bijvoorbeeld als sociaal werkers aan gemeenten of andere opdrachtgevers moeten laten zien wat ze met hun hulpverlening en ondersteuning bereiken. Er zijn heel weinig betrouwbare cijfers en als deze er zijn, is de vraag wat die cijfers precies zeggen. Bool: ‘In de gezondheidszorg wordt heel veel gewerkt met kwantitatieve onderzoeksmethoden maar voor het sociaal werk is dat niet altijd passend. Het is van belang dat je een onderzoeksmethode inzet die past bij het antwoord wat je zoekt. Wil je weten wat werkt en waarom? Dan kun je dat ook gewoon aan professionals en deelnemers vragen. Dan zet je in op meer kwalitatieve onderzoeksmethoden.’

‘Professionals zijn vaak bang dat ze zich bij het gebruik van nieuwe, kant-en-klare, interventies alleen maar aan het handboek mogen houden en er geen maatwerk meer mogelijk is. Dit is niet waar. Vrijwel bij elke interventie is er ruimte om deze aan te passen aan de omstandigheden of de omgeving.’ Lees meer >>

Netwerkcoach tegen eenzaamheid?

Ook in het laatste onderzoek van de reeks is vooral ingezet op kwalitatief onderzoek. Thema van het onderzoek is vermindering van eenzaamheid. Mezzo, de landelijke vereniging voor mantelzorg, droeg de onderzoeksvraag aan. De vereniging wilde graag weten of de methode Natuurlijk, een netwerkcoach!, aanvankelijk ontwikkeld om mantelzorgers hun netwerk te vergroten of te versterken, zou bijdragen aan het verminderen van eenzaamheid bij ouderen. Om antwoord op deze vraag te krijgen, werd ingezet op kwalitatief onderzoek. Onder meer door met ouderen in gesprek te gaan. Bool: ‘Uit de gesprekken bleek dat de interventie maar deels tegemoet komt aan de behoeften van ouderen. Natuurlijk, een netwerkcoach! zet erop in dat mensen zelf op pad gaan om hun netwerk uit te breiden. Niet alle ouderen in het onderzoek zagen het zitten om zelf in actie te komen. Zij wilden liever dat er eens per week iemand bij ze op de koffie komt. Daarnaast bleken zij behoefte e hebben aan een georganiseerde groepsactiviteit.’

Maatwerk

En deze conclusie werd eigenlijk in meerdere onderzoeken getrokken. Bool: ‘We hebben aangetoond dat het in sociaal werk heel belangrijk is om rekening te houden met de context.’ Om dit te illustreren, noemt hij een alledaags voorbeeld. Stel dat je in je woning een brandmelder hebt die werkt op batterijen. De batterijen raken op en je hebt geen geld om nieuwe te kopen. Dan werkt de brandmelder niet meer. ‘Financiële middelen bepalen dan of je huis wel of niet brandveilig is. Dit geldt voor meer zaken, bijvoorbeeld ook in het onderzoek naar de effectiviteit van Natuurlijk een netwerkcoach! bij eenzaamheid. Je moet je afvragen of de oudere bij wie je de interventie wilt inzetten, wel de competentie heeft om zelf zijn netwerk uit te breiden. Bovendien kun je je ook afvragen of de kans dat dit ze lukt als ze de competentie wel hebben, groot is. Hebben vreemden wel zin om het contact met ze aan te gaan?’ De conclusie van het laatste onderzoek, maar eigenlijk ook die van eerdere onderzoeken, is dus dat je voor je een interventie inzet, goed moet nagaan of deze methode voor deze cliënt wel passend is, maatwerk dus. ‘Niet iedere eenzame oudere is immers hetzelfde.’

Kortingsactie

Alle publicaties uit het onderzoek zijn gratis te downloaden via de website van Movisie. Papieren exemplaren zijn tegen een financiële vergoeding te bestellen. Bool: ‘Om het onderzoeksprogramma mooi af te sluiten, zijn alle papieren edities in de maanden maart en april te bestellen met vijftig procent korting dus doe hier je voordeel mee!’