Hameeda Lakho is vier jaar oud als haar vader haar spartelend aan haar haren door de kamer sleurt. Het is een schrijnend voorbeeld dat Hameeda Lakho vertelt op het Zorg+Welzijn congres Huiselijk Geweld, waaruit blijkt hoe ingewikkeld het web van schuld- en schaamtegevoelens is bij huiselijk geweld. Van zowel het slachtoffer als de omgeving. De stroom van geweld komt in het gezin op gang, als ze vanuit Pakistan in Nederland terechtkomen. Haar vader en stiefmoeder mishandelen de kinderen structureel, zo beschrijft Lakho in haar wereldwijde bestseller Verborgen Tralies. Zo moest ze haar eigen braaksel eten en millimetert haar moeder haar haar met een grote schaar.

Vertellen aan anderen

Lakho leert in deze tijd om zich onzichtbaar te maken, altijd op haar hoede voor de geweldsuitbarstingen van haar tirannieke vader. Maar ook is ze een open kind, dat aan iedereen die het maar horen wil vertelt dat ze wordt mishandeld: op school, aan de buurman, aan de rechercheur die uiteindelijk bij de familie aan tafel zit. Maar als haar vader en stiefmoeder worden geconfronteerd met de vermeende mishandeling, weten ze dit altijd zo te draaien dat het de schuld van hun ‘opstandige dochter’ is, of ze sturen haar naar een andere school.

Kindertehuis

Als Lakho dertien jaar oud is, mishandelt haar vader haar zo erg, dat ze op het politiebureau de blauwe plekken en wonden als bewijs kan laten zien. Ze wordt uiteindelijk uit huis geplaatst en zit zes jaar in tehuizen. Waar zij haar kracht uit haalde? Erkenning en gezien worden. De juffrouw die haar na drie weken afwezigheid zei: ‘Kom jij nou even lekker bij mij op schoot zitten.’

Do’s bij huiselijk geweld

Als sociaal werker moet je oprecht en met aandacht luisteren, wil je door de schaamte- en schuldgevoelens van een slachtoffer van huiselijk geweld breken, stelt Lakho. Daarnaast noemt ze respect, inlevingsvermogen, cliëntgerichtheid en integriteit als belangrijkste zaken die slachtoffers van hun hulpverlener nodig hebben. ‘En als ik dat noem, zeggen zorgprofessionals algauw: “Er staat geen deskundigheid in je rijtje, en wij zijn wel deskundig.” Maar daar draait het in de eerste instantie dus niet om. Het gaat júist om de menselijke benadering, het échte contact, in verbinding staan met de ander. Dát is wat slachtoffers helpt om over ervaringen te gaan praten. Als deze randvoorwaarden er niet zijn, blijf je om elkaar heen dansen en bereik je elkaar niet.’

Don’ts bij huiselijk geweld

Lakho benoemt ook de valkuilen van sociaal werkers: ‘Zeggen dat je het wel begrijpt, dat het goed komt, ongevraagde adviezen, soortgelijke ervaringen vertellen, bagatelliseren,’ somt ze op. Maar ook oordelen, ongeduld, schuldgevoelens afzwakken en het gesprek snel afkappen zijn don’ts, wanneer je in gesprek bent met een slachtoffer van huiselijk geweld.

Intergenerationele overdracht

In haar lezing noemt Lakho ook de impact van intergenerationele overdracht. Natuurlijk wil je als slachtoffer niet dat je kinderen iets van je trauma’s meekrijgen, stelt Lakho, ‘maar onbewust zijn er toch patronen die je doorgeeft. En daar zijn je kinderen indirect de dupe van.’ Volgens Lakho is de intergenerationele overdracht een van de redenen dat de cijfers van huiselijk geweld hoog blijven. ‘Het is een sneeuwbaleffect: bij huiselijk geweld is elke persoon in het gezin op zijn manier getraumatiseerd. Als je de cirkel van geweld niet doorbreekt, blijft het doorgaan.’