Door Carolien Stam – De gordijnen zijn dicht. Na twee keer bellen maakt een oude vrouw open. Ze steekt haar uitgegroeid geblondeerde hoofd half om de deur. ‘Hallo Roos.’ De voordeur geeft toegang tot een koude gang met daarachter een nog koudere, kale kamer. Hartje winter, maar de deur naar de tuin staat open. Voor de hondjes, mevrouw Lepelaar heeft er drie. Roos Vollemans neemt plaats op de vale bank, tussen twee grote slijtplekken in. ‘Ik wil het nog een keer hebben met u over het aanvragen van bijzondere bijstand. Om de vloerbedekking aan te schaffen.’ Op de kamervloer liggen oude bruine plavuizen, die het huis nóg kouder maken. ‘We kunnen ook een aanvraag doen bij de gemeente voor een verhoogd toilet.’ Mevrouw Lepelaar, 74 jaar oud, begint te vertellen over haar hondjes en over de boodschappen die ze heeft gedaan. Ze heeft weinig contact in de buurt, zo blijkt wel. ‘Misschien moet mevrouw Stiens van het ouderenwerk eens op bezoek komen’, oppert Roos voorzichtig. Dan kan ze u vertellen van welke hulp en voorzieningen u gebruik kunt maken.’ ‘Nee, ik hoef geen hulpverleners, dat wil ik niet. Ik ben niet gek!’ antwoordt mevrouw Lepelaar resoluut.

Huisbezoek
Roos Vollemans is adviseur van het loket Zorg & Samenleven van stadsdeel De Baarsjes in Amsterdam. Het loket maakt onderdeel uit van de Mercatorpost De Baarsjes, waar bewoners van het stadsdeel terecht kunnen met allerlei vragen en klachten. Van bewonersruzie tot zorgen om de oude buurvrouw, tot lawaai en bedreigingen op straat. Roos zit achter het loket Zorg & Samenleven en gaat, als het nodig is, op bezoek bij mensen die een melding doen of om hulp vragen. Mevrouw Lepelaar werd twee weken geleden aangemeld door de Voedselbank, waar mensen die niet van hun inkomen kunnen leven, voedselpakketten kunnen afhalen. De vrouw maakte een verwarde indruk, medewerkers van de Voedselbank gaven naam en adres door aan het meldpunt Zorg & Samenleven. Roos Vollemans vroeg een sociaalpsychiatrisch verpleegkundige van de GGD bij mevrouw Lepelaar langs te gaan. Na een paar keer vergeefs aanbellen kwam de verpleegkundige binnen. Ze constateerde dat mevrouw Lepelaar geen psychiatrische problemen had of beginnende dementie. Maar mevrouw Lepelaar was 74 jaar, woonde alleen en was sociaal behoorlijk geïsoleerd. De ggd-verpleegkundige bood mevrouw Lepelaar thuiszorg aan, om haar te helpen met haar huishouden. Dat aanbod sloeg ze af.

Meldpunt
‘Als er iets in de buurt aan de hand is, of je hebt hulp nodig, dan kun je hier terecht’, vat Jaap Teeuwissen, coördinator van de Mercatorpost De Baarsjes de doelstelling kort samen. In het midden van de jaren negentig begon Amsterdam met het project burenoverlast. Aanleiding was het overlijden van een 18-jarig meisje dat was doodgeslagen door een psychiatrische patiënt. Vijfentwintig instanties kenden de situatie van de man, maar iedereen werkte langs elkaar heen. In 2004 is het meldpunt Zorg & Overlast opgezet, een project dat in alle stadsdelen van Amsterdam ingang moest vinden. Met de invoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning kregen de stadsdelen ook de taak zorg en dienstverlening onder te brengen. Zo is het loket Zorg & Samenleven nu onderdeel van het meldpunt De Baarsjes. Jaarlijks geeft het meldpunt zo’n 200 adviezen over dienstverlening of zorg aan wijkbewoners van het stadsdeel. Daarnaast komen er 150 meldingen van extreme overlast binnen. Als het gaat om psychiatrische problemen of zeer verkommerde omstandigheden wordt de afdeling Vangnet & Advies van de GGD ingeschakeld om bij de mensen binnen te komen.

Dossier
Komt er een melding van overlast binnen, dan spreken de medewerkers van het meldpunt de melder altijd aan op wat hij of zij zelf heeft gedaan om de overlast te verminderen. Er worden meestal geen meldingen van kleine zaken gedaan. ‘De meeste melders hebben al een geschiedenis van jarenlange ellende met de veroorzaker van overlast achter de rug’, zegt Jaap Teeuwissen van het meldpunt De Baarsjes. ‘Wij adviseren altijd alles te noteren wat er gebeurt, contact proberen te houden met de veroorzaker van overlast en als het te erg wordt de politie te bellen. Vaak zien mensen zelf dan pas hoe erg de overlast is. Wij bouwen een dossier op.’ De overlastgever wordt ter verantwoording geroepen. Komen de medewerkers niet binnen, dan wordt contact gezocht met de woningcorporatie, met de politie en de GGD. Alle zaken van extreme overlast worden besproken in het zogenoemde kleine overleg tussen meldpunt, politie en GGD. ‘Zo gaan we een tijdje door’, zegt Teeuwissen, ‘klachten optekenen, hulpverlening of politie langs sturen. Tot de overlast ophoudt. Vaak houdt het op, maar een derde van de zaken komt binnen twee jaar weer bij ons terug. Onbekend is waarom. De helft van de zaken die bij ons gemeld worden betreft psychiatrische patiënten. De andere overlastveroorzakers zijn vooral grote gezinnen in kleine woningen, notoire antisocialen en onderhuurders, vooral als ze in grotere groepen wonen, zoals Polen en Engelsen.’

U kunt het hele artikel lezen in Zorg + Welzijn Magazine nummer 3, maart 2008