Geuns vertelde tijdens het congres Schuldhulpverlening in Maarssen over wat armoede doet met mensen en hun blik op de hulpverlening. In het verlengde van de bevindingen van psycholoog Eldar Shafir legt de lector uit dat langdurige armoede veel invloed heeft op het gedrag en andere denkpatronen.

Ruimte

‘Mensen met langdurige schulden denken alleen maar aan: hoe kan ik met het geld dat ik nu heb de dag doorkomen? Er moet eten op tafel en daardoor heb je geen aandacht voor andere zaken. Allerlei andere mogelijkheden om je problemen op te lossen zien ze niet. Daarvoor hebben ze te weinig rust en ruimte in het hoofd.

Inzichten

Om als hulpverlener het gedrag van de schuldenaar beter te kunnen begrijpen is het volgens Geuns goed om gebruik te maken van de nieuwe inzichten over armoede zoals de psychologie van de schaarste. Zo blijkt uit onderzoek dat de constante druk van de geldproblemen voor een lager IQ zorgt. ‘Wanneer je in zo’n situatie gedwongen keuzes moet maken, maak je daarom vaak een onverstandige keuze zoals een lening aangaan om je schulden op te lossen. Of het vakantiegeld ondanks je geldproblemen uitgeven aan een grote tv.’

De overheid kan de schuldhulpverlening niet meer alleen aan, vindt Eelke Blokker van het Instituut voor Publieke Waarden (IPW). Een particulier initiatief moet helpen om schuldenaren die nu geen hulp krijgen, juist wel te helpen. Lees hier meer >>

Afspraak vergeten

Door die druk van de problemen en gebrek aan ruimte in het hoofd om verder vooruit te denken vergeten schuldenaren nogal eens afspraken bij de Sociale Dienst of de schuldhulpverlening. ‘Als ik een afspraak in het ziekenhuis heb, krijg ik een dag van tevoren een herinnering via de sms of mail. Maar bij de Sociale Dienst schijnt dat nog altijd een moeilijke service te zijn. Zij denken vaak: die schuldenaren hebben niks te doen en zitten de hele dag thuis met een uitkering. Wij bepalen toch zeker wel wanneer zij langs kunnen komen?’

Gezondheid

De aandacht van schuldenaren met grote problemen verschuift dus naar het overleven. ‘Hierdoor zie je dat er vaak nauwelijks aandacht is voor bijvoorbeeld de schoolprestaties van kinderen en een gezond leven. Dat morele denken daar moeten we van af. Je bent arm en ook nog eens heel dik. Of je bent arm, maar je rookt wel. Terwijl het tegelijk aanpakken van dit soort problemen heel moeilijk is.’

Kleine stapjes

Het oplossen van schulden moet zo eenvoudig en makkelijk mogelijk gemaakt worden, vindt Geuns. ‘In kleine stapjes. Eigenlijk zou je eerst moeten zorgen dat mensen een deel van die rust terugkrijgen zodat ze zelf weer kunnen nadenken.’ Het is in deze maatschappij heel moeilijk om je financieel goed te gedragen. Gedrag is daarbij niet altijd wat het lijkt. Ook al heeft een schuldenaar een grote tv, dat wil niet zeggen dat hij niet uit de schulden wil komen.’

De 52-jarige Maarten zit sinds een aantal maanden in een schuldhulpverleningstraject. Hij moet de aankomende drie jaar rondkomen van zo’n 200 euro in de maand. Hoewel hij blij is met de hulp die hij krijgt, ziet hij ook waar het fout gaat in de schuldhulpverlening. Lees hier meer >>