In 2007 werd Zahir (onderdeel van Fier Fryslân), een kleinschalige voorziening voor bescherming en behandeling van meiden opgezet. Jonge vrouwen tussen de 14 en 23 jaar die vluchten voor hun familieleden. ‘Omdat ze zich bedreigd voelen en bang zijn, omdat ze opgesloten worden of omdat ze mishandeld en misbruikt worden, omdat ze bang zijn dat ze gedwongen worden te stoppen met een opleiding, gedwongen worden te trouwen, tot abortus of gedwongen repatriëring.’ Drie jaar lang is er onderzoek gedaan bij deze opvang, de uitkomsten zijn opgetekend in het boek.
Fout
De eercultuur is ingewikkelde, vindt Zohra Acherrat, psychiater bij Fier Fryslân. ‘Zo ingewikkeld, dat veel hulpverleners het niet altijd goed kunnen overzien. We merken dat bij Zahir meisjes komen met een voorgeschiedenis. Zij hebben al eerder hulp gehad, maar daarin is toch wat fout gegaan. De ouders worden er meteen bijgehaald, of de hulpverleners nemen een te confronterende houding aan. Hierdoor zal het meisje ontkennen dat er iets aan de hand is.’ Het is essentieel om de betekenis van familiebanden in te zien, zo stelt de psychiater.
Onderschat
De kennis van eerwraak is er wel, vervolgt Acherrat, maar die moet nog meer doorsijpelen. ‘Er is echt deskundigheidsbevordering nodig. Vrouwen die vluchten voor eerwraak komen vaak in een blijf-van-mijn-lijfhuis terecht. Die opvang werkt toch niet helemaal, zo weten we uit ervaring. Deze vrouwen blijken vaak psychische problemen te hebben die in eerste instantie helemaal niet blijken.’ De problematiek van de vrouwen wordt nog regelmatig onderschat, zo blijkt uit het onderzoek. ‘De meiden presenteren zich als zelfstandige meiden die tevreden zijn met zichzelf…Ze kunnen makkelijk als stevig, eigenwijs en gezond worden gezien en dreigen sterk overvraagd te worden in hun mogelijkheden.’
Misbruik
Opvallend is het grote aantal meiden dat seksueel misbruikt is, vindt de psychiater. Naarmate de meiden meer vertrouwd raakten met de professionals, kwamen er veel verhalen over misbruik naar boven. ‘Eerder hoorden we wel eens een of twee verhalen, maar nu blijkt dat de helft van de meisjes bij Zahir is misbruikt. Dat is wel heel opvallend in een eercultuur waar maagdelijkheid zo belangrijk is. Dat hadden we niet verwacht.’
IJsberg
Bij Zahir vermoeden ze dat deze problemen het topje van de ijsberg zijn. Acherrat: ‘De meisjes zullen bij de standaard diagnostiek niet aangeven dat ze medische of psychische klachten hebben. Uit observaties blijkt echter dat ze wel degelijk gedragsproblemen of bijvoorbeeld slaapstoornissen hebben.’
Assertiviteit
Het zorgprogramma bij Zahir staat in het teken van een normaal dagritme. De meiden leren functioneren in een groep, ze gaan intern naar school, doen aan sport. Ze hebben iedere dag groepsgesprekken waarin ze leren over hun relatie ten opzichte van anderen, assertiviteit en seksualiteit. ‘Dat traject duurt zes tot negen maanden. Daarna zal een deel terug gaan naar hun familie. Je moet begrijpen dat wanneer ze dat niet doen, ze er helemaal alleen voor staan. Zij willen zelf ook echt terug.’
Gevaarlijk
Of hereniging met de familie ook gevaarlijk is, is nog niet altijd duidelijk. ‘Dat willen we graag onderzoeken. Een deel van de meisjes dat ernstig getraumatiseerd is, wil niet meer terug. Maar er is ook een deel dat zelfs nog laat weten via sms, mail of kaartjes dat het goed met hen gaat. Maar we weten niet echt zeker of er werkelijk wat verandert. Daar hopen we wel zicht op te krijgen door deze meisjes te blijven volgen.’
Meer nieuws in uw inbox? Klik hier voor de gratis Zorg + Welzijn Nieuwsbrief. Voor meer achtergronden en opinies, neem hier een abonnement op Zorg + Welzijn Magazine.
Bron: Foto: Zahir
